calendar tag arrow download print
Doorgaan naar inhoud

Vizier vooruit

Rapport
14 april 2014
4 toekomstscenario’s voor Nederlandse universiteiten
Geldstromen
Image
In veel strategische discussies over de universiteiten gaat het of over studiefinanciering, of over studentenaantallen, of over maatschappelijke uitdagingen, of over MOOC’s (massive open online courses), of over innovatiebeleid. Deze driving forces hangen echter met elkaar samen. De vier scenario’s die in deze publicatie centraal staan, laten zien hoe die samenhang er in de toekomst uit kan zien.

Downloads

Downloads

Samenvatting

In 2025 staan de zesjarigen van nu aan de poorten van de universiteit. Wat kunnen ze verwachten? Is het hoger onderwijs nog steeds toegankelijk en betaalbaar voor iedereen – of is het dringen geblazen, en moeten ze loten, toelatingsexamens doen, of solliciteren naar een studieplaats? Gaan ze naar een universiteit in de buurt – of speelt afstand geen rol meer?

Wat treffen ze aan? Een broedplaats van maatschappelijk relevant onderzoek? Van wetenschappelijke excellentie? Van slimme oplossingen? Of een mengvorm?

Het zijn vragen waarop niemand het antwoord zeker weet. Maar het staat intussen vast, dat universiteiten een sleutelrol vervullen in een internationale kennissamenleving. En die samenleving verandert snel. Nieuwe onderwijstechnologieën dagen de universiteit uit tot vernieuwing. Urbanisatie, de opkomst van Europese ruimtes voor onderzoek, onderwijs en innovatie, en de toenemende internationale mobiliteit van kenniswerkers bieden nieuwe kansen. De optimisten zien overal mogelijkheden. Tegelijkertijd zijn er ook doembeelden, waarin de Nederlandse universiteiten ten onder zullen gaan aan de internationale concurrentie, de opkomst van Azië en de financiële crisis.

De toekomst van de universiteit wordt sterk beïnvloed door externe ontwikkelingen. Dat vergroot de onzekerheid en het belang van toekomstgerichte strategieontwikkeling. Daarom zijn de vereniging van universiteiten VSNU en het Rathenau Instituut in februari 2013 gestart met het project Toekomststrategie Nederlandse Universiteiten. Het doel daarvan is te komen tot een langetermijnvisie op de positie van de universiteit zelf, op haar wetenschappelijke kennisfunctie en op haar relaties met stakeholders. Centraal staat de vraag hoe de universiteiten in de toekomst hun wetenschappelijke kennisfunctie optimaal kunnen vervullen.

Deze publicatie is het resultaat van de vierde fase van het traject: de ontwikkeling van toekomstscenario’s.

Scenario 1: Nationale vertrouwdheid

  • Fort Europa
  • onderwijsinstelling
  • grote maatschappelijke uitdagingen

Scenario 2: Regionale kracht

  • regio dominant
  • grote variatie
  • economische kansen

Scenario 3: Internationale selectie

  • mondiale concurrentie
  • kwaliteit en selectie 
  • vluchtig

Scenario 4: Europese variatie

  • Noordwest-Europa
  • vele niveaus
  • publieke en private fondsen