calendar tag arrow download print
Doorgaan naar inhoud

Klimaat

Thema
Foto: Een klimaatmars in Amsterdam/ Sabine Joosten -ANP
Image
Een kind draagt een protestbord tijdens een klimaatmars in Amsterdam
De Nederlandse overheid heeft ambitieuze duurzaamheidsdoelen geformuleerd: de uitstoot van broeikasgassen moet, in overeenstemming met het Europese wetgevingspakket fit for 55, in 2030 met tenminste 55% zijn gedaald. In 2050 moet Nederland klimaatneutraal zijn. Deze doelen vereisen een ingrijpende verandering van onder meer de manier waarop we leven, reizen, energie produceren en gebruiken, en landbouw bedrijven. Bij zulke grote veranderingen zijn er altijd winnaars en verliezers. Er wordt dan ook in Nederlands en Europees beleid gezocht naar manieren om deze transities op een rechtvaardige manier vorm te geven.

Het Rathenau Instituut wil via onderzoek en dialoog zicht bieden op hoe wetenschap, technologie en innovatie kunnen bijdragen aan de tijdige totstandkoming van een rechtvaardige, klimaatneutrale samenleving in 2050.


Focusgebieden

Maatschappelijk verantwoorde klimaatinnovatie
Het Rathenau Instituut wil onderzoek doen naar maatschappelijk verantwoorde klimaatinnovatie, die rekening houdt met onder meer sociale, ecologische en landschappelijke gevolgen. Zo kan de inzet van windenergie op land weerstand oproepen in lokale gemeenschappen, en vereist kernenergie dat eindberging van radioactief afval in de diepe ondergrond wordt gerealiseerd. Ook bij innovaties als CO2-opslag, emissiearme stallen, windenergie op zee, waterstoffabrieken en elektrische auto’s spelen lastige afwegingen mee, bijvoorbeeld over de bekostiging van innovaties en de inrichting van onze infrastructuur. Het Rathenau Instituut wil onderzoeken hoe in de ontwikkeling van en besluitvorming over klimaat- innovatie legitieme zorgen kunnen worden geadresseerd, zonder in te leveren op duurzaamheidsdoelstellingen.

Een deel van de kwesties hangt samen met exnovatie: het uitfaseren van niet-duurzame technologie. Denk aan de doelstelling om in Nederland geleidelijk van het gas af te gaan. Hoe kunnen de kosten daarvan op een eerlijke manier verdeeld worden? Ook hebben we aandacht voor verduurzaming van digitale technologie, die beslag kan leggen op het gebruik van energie, water en ruimte.

Innovatiebeleid voor klimaatneutraliteit
Een klimaatneutrale samenleving in 2050 vraagt om een vernieuwd innovatiebeleid dat de verduurzaming van onze economie en industrie kan aanwakkeren en sturen. Het Rathenau Instituut wil onderzoeken hoe dat innovatiebeleid eruit moet zien. Wat betekent de klimaatopgave bijvoorbeeld voor de manier waarop onderzoek wordt gefinancierd, en voor de samenwerking tussen wetenschap en bedrijfsleven? Ook starten we een dialoog over de vraag welk economisch denken past bij een dergelijke verandering – is het tijd om afscheid te nemen van het idee van groei, of is het beter om er een andere invulling aan te geven? Ten slotte gaan we op zoek naar gedeelde visies op een klimaatneutrale industrie, waarbij we met name de dialoog aangaan met partijen in de energie-, chemische en voedingssector.

Eerlijk omgaan met klimaatconflicten
De klimaatopgave daagt onze democratische samenleving en overheid op allerlei manieren uit. Lokaal verzet tegen windparken en het protest van boeren tegen stikstofmaatregelen laten dat duidelijk zien. We willen bijdragen aan een effectieve, eerlijke en inclusieve bestuurlijke omgang met klimaatconflicten, waarbij kennis en technologie een centrale rol spelen. Welke partijen moeten met elkaar om tafel zitten, en hoe brengen we ze met elkaar in gesprek? Denk hierbij niet alleen aan het bedrijfsleven en milieuorganisaties, maar ook aan jongeren en wellicht ook vertegenwoordigers die het belang behartigen van toekomstige generaties, die nog niet zijn geboren. We putten hierbij onder meer uit ons lopende project over het besluitvormingsproces rondom het langdurig beheer van radioactief afval. Ook kijken we in hoeverre digital twins, (digitale replica’s van fysieke objecten of processen) kunnen bijdragen aan een effectieve en democratische besluitvorming bij klimaatopgaven, bijvoorbeeld bij het aanwijzen van gebieden voor windmolens op land.