calendar tag arrow download print
Doorgaan naar inhoud

Het ammoniakdossier

Rapport
09 november 2017
Vertrouwen in de wetenschap Landbouw evidence-based beleid
Image
Ammoniak is slecht voor het milieu. Hoe kan Nederland de uitstoot ervan door de landbouw terugdringen? Daarover verschillen de meningen. Een oplossing lijkt ver weg. In 'Het ammoniakdossier' doet het Rathenau Instituut aanbevelingen om het gesprek weer op gang te krijgen.

In vervolg op ‘Het ammoniakdossier’ organiseert het Rathenau Instituut op verzoek van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) enkele bijeenkomsten met maatschappelijke partijen, betrokken deskundigen en beleidsmakers. De bijeenkomsten zijn bedoeld als start van een dialoogtraject. Zowel de wetenschappelijke onderbouwing van het ammoniakbeleid als meespelende waarden en belangen komen hierbij aan de orde.

Downloads

Downloads

Samenvatting

In Nederland woedt al jarenlang een discussie over beleidsmaatregelen om ammoniakemissies afkomstig uit de landbouw terug te dringen. De discussie vertoont inmiddels alle kenmerken van een hardnekkige controverse. Zij spitst zich meer en meer toe op de wetenschappelijke onderbouwing van de maatregelen. Terwijl ‘kritische’ wetenschappers en een aantal partijen in het veld twijfels uiten over het effect van de voorgeschreven, en voor veehouders dure maatregelen, zijn onderzoekers verbonden aan de WUR, PBL en het RIVM overtuigd van de effectiviteit ervan.

Om de ontstane impasse te doorbreken, streeft het ministerie van Economische Zaken naar een dialoog met de betrokken partijen, met als uiteindelijk doel herstel van vertrouwen in de onderbouwing van het beleid. Het ministerie heeft het Rathenau Instituut verzocht de mogelijkheden te onderzoeken van een dialoog met de betrokken partijen en het ministerie te adviseren over de wenselijke vorm van een te organiseren dialoog. Het Rathenau Instituut heeft hiervoor interviews gehouden met betrokken deskundigen en maatschappelijke partijen en relevante literatuur geraadpleegd. Dit rapport beschrijft onze belangrijkste bevindingen.

Uit de interviews en literatuur komt naar voren dat we te maken hebben met een complex dossier. Niet alleen hebben de betrokken partijen verschillende opvattingen over relevante feiten, ook spelen diverse, strijdige waarden en belangen een rol in de controverse. Bovendien speelt ook wantrouwen in het andere ‘kamp’ mee. Een eenvoudige oplossing is dan ook niet voorhanden. Nog een keer uitleggen hoe de wetenschappelijke onderbouwing in elkaar steekt, zal niet volstaan als uitweg uit de controverse.

We schatten in dat het organiseren van een eenmalige dialoogbijeenkomst evenmin volstaat. De controverse kent daarvoor een te lange voorgeschiedenis. We raden het ministerie dan ook aan om een dialoogtraject in gang te zetten, met meerdere bijeenkomsten. Dat schept ruimte om elkaars standpunten beter te leren begrijpen en om heikele issues uit te diepen. Alleen dan kan er weer vertrouwen in elkaar groeien. We raden het ministerie aan te beginnen met een startbijeenkomst waarin de deelnemers gezamenlijk vorm en inhoud geven aan het vervolgtraject.

Onze bevindingen sluiten aan bij eerdere inzichten van het Rathenau Instituut in controversen rond evidence based policy. Ook daaruit komt naar voren dat herstel van een ‘geschonden relatie’ pas mogelijk is als de betrokken partijen de bereidheid hebben met elkaar het gesprek aan te gaan en openstaan voor de opvattingen van ‘de ander’. Met deze verkenning van de mogelijkheden van een dialoog over het ammoniakdossier, willen we daaraan een bijdrage leveren.

Bij voorkeur citeren als:
Vriend, H. de & G. Munnichs, Het ammoniakdossier: op weg naar herstel van een geschonden relatie. Den Haag, Rathenau Instituut 2017

Aanbevelingen

In Nederland woedt al vele jaren een discussie over maatregelen om de ammoniakemissie afkomstig uit de landbouw terug te dringen. Deze discussie spitst zich meer en meer toe op de wetenschappelijke onderbouwing van de maatregelen, en vertoont inmiddels alle kenmerken van een hardnekkige controverse.

Op basis van de resultaten van het literatuuronderzoek en de interviews kunnen we concluderen dat het ammoniakdossier een complex dossier is en dat de controverse erover kan worden beschouwd als een wicked problem. Niet alleen hebben betrokken wetenschappers en stakeholders verschillende opvattingen over relevante feiten, ook spelen diverse, strijdige waarden en belangen een rol.

We raden het ministerie van EZ daarom aan om een dialoogtraject in gang te zetten, met meerdere bijeenkomsten waarin de betrokken partijen met elkaar het gesprek aangaan, zodat er gaandeweg vertrouwen in elkaar kan groeien. Het is daarbij cruciaal dat de deelnemers vertrouwen hebben in het proces. Daarvoor is het nodig hen te betrekken in de agendasetting en in de vormgeving van het proces. We pleiten er voor om te beginnen met een startbijeenkomst waarin gezamenlijk wordt besloten over vorm en inhoud van een vervolgtraject.