Wakers van de wetenschap

Het is via de wetenschapsjournalistiek dat veel van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek en informatie over het wetenschapsbedrijf hun weg vinden naar het publiek. Op dezelfde manier worden ook de resultaten van veel onderzoek van het Rathenau Instituut verspreid. Wetenschapsjournalistiek speelt zo een belangrijke rol in de oordeelvorming over wetenschap. Dat was aanleiding voor het Rathenau Instituut om onderzoek te doen naar de stand van zaken in de wetenschapsjournalistiek omdat we journalisten als partners zien in onze taak het debat vorm te geven over wetenschap, technologie en samenleving.

Dit rapport laat zien dat iets meer dan de helft van de wetenschapsjournalisten zelf positief is over de toekomst in verband met o.a. de grote belangstelling voor de wetenschap. Ook het maatschappelijk en economisch belang van wetenschap wordt breed erkend volgens de geïnterviewden. Ook wordt het feit dat wetenschappers zelf meer geïnteresseerd zijn genoemd en nieuwe (digitale) vormen van journalistiek, die nieuwe mogelijkheden bieden om verschillende publieken te bereiken en betrekken.

Dit rapport is gebaseerd op literatuuronderzoek; interviews met onderzoekers, stakeholders en wetenschapsjournalisten; een enquête onder wetenschapsjournalisten; en een achtergrondstudie van Linda Duits en Alexander Pleijter van programma’s en titels die over wetenschap in de breedste zin publiceren. Het onderzoek kwam tot stand met medewerking van de Vereniging voor Wetenschapsjournalistiek en –communicatie (VWN). De VWN heeft o.a. bijgedragen aan het verspreiden van de enquête onder wetenschapsjournalisten.

Bij voorkeur citeren als:
Korthagen, I.A. (2016). Wakers van de wetenschap. Over het belang en de functies van wetenschapsjournalistiek. Den Haag: Rathenau Instituut.

• "Uit onderzoek blijkt...": een inventarisatie van wetenschapsjournalistiek in Nederlandse media (2016)

Kennis overbrengen over (nieuw) wetenschappelijk onderzoek is belangrijk in de kennissamenleving. De journalistieke meerwaarde zit gezien de professionalisering van de wetenschapscommunicatie echter steeds minder in de vertaling van wetenschappelijk onderzoek naar berichtgeving die begrijpelijk is voor het grote publiek. De journalistieke meerwaarde en het publiek belang van wetenschapsjournalistiek zit des te meer in een kritische beoordeling, duiding en het contextualiseren van het onderzoek.

Een dialoog over de normen en waarden in de veranderende wetenschapsjournalistieke praktijk is cruciaal voor de toekomst van wetenschapsjournalistiek. Daarbij zou het in ieder geval moeten gaan over het checken van wetenschappelijke bronnen, transparantie en verantwoording. Via de normen en waarden verbinden wetenschapsjournalisten zich als groep, vult de wetenschapsjournalistiek haar maatschappelijke functies in en onderscheiden zij zich van andere actoren die de relatie leggen tussen wetenschap en de samenleving.

Deze verkenning past in het bredere project ‘toekomstverkenning wetenschapsjournalistiek’ in de werkprogrammalijn ‘kennis voor beter beleid’. In het project agendeert het Rathenau Instituut het maatschappelijk belang van wetenschapsjournalistiek in onze samenleving via verschillende publicaties en bijeenkomsten. In september 2015 stond het jaarlijkse symposium van het Rathenau Instituut ook in het teken van het publiek belang van wetenschapsjournalistiek en we blijven daarover graag met alle betrokkenen in gesprek.