Crisissen drukken stempel op overdracht EPTA-voorzitterschap
De historische haven van Berlijn met rechts het gebouw van de Nederlandse ambassade
In het kort:
- Het Rathenau Instituut was in 2021 namens Nederland voorzitter van EPTA, het Europese netwerk van zo’n 25 organisaties die technologie-evaluatie doen voor hun parlementen.
- Het Rathenau Instituut heeft het EPTA-voorzitterschap overgedragen aan TAB, dat het Duitse parlement adviseert over de impact van wetenschap, innovatie en technologie op de maatschappij.
- Onderzoekers van het Rathenau Instituut en TAB gingen in gesprek met Duitse parlementariërs over de digitale samenleving.
Volgens Bondsdaglid Gehring hadden zowel de economische crisis van 2008, de coronapandemie en de Russische inval in Oekraïne een minder grote impact gehad als politici beter hadden geluisterd naar wetenschappers op het terrein van klimaatonderzoek, vredesonderzoek en gezondheidspreventie. ‘Dan hadden we hier in Duitsland nu bijvoorbeeld niet zulke grote problemen gehad met onze energiesoevereiniteit.’
De politicus van Die Grünen vond het wel goed dat de Europese overheid steeds meer macht naar zich toetrekt als het gaat over belangrijke onderwerpen als energie en digitalisering. ‘Misschien dat de huidige crisissen leiden tot een herwaardering van internationale samenwerking waardoor we beter gewapend zijn voor volgende crisissen. Dan komt hier toch nog iets positiefs uit voort.’
Digitale samenleving van morgen
Na de formele overdracht van het EPTA-voorzitterschap gingen de Duitse politici onder leiding van coördinator Petra Verhoef van het Rathenau Instituut in discussie met onderzoekers van het Rathenau Instituut, het TAB en enkele andere EPTA-leden, via een onlineverbinding. Daarbij ging het over het vormgeven van de digitale samenleving van morgen.
Coördinator Mariëtte van Huijsstee van het Rathenau Instituut benadrukte dat nieuwe technieken veel dieper zullen binnendringen in het leven van veel mensen: virtual reality, augmented reality en spraaktechnologie. Ze wees op de tien ontwerpeisen die het Rathenau Instituut heeft opgesteld om ervoor te zorgen dat deze ontwikkelingen niet ten koste gaan van waarden die we als samenleving belangrijk vinden.
TAB-directeur Armin Grunwald wees erop dat we niet te cynisch moeten zijn over de hooggespannen verwachtingen die veel mensen hadden in de beginjaren van het internet. Die dachten dat iedereen daarin zou kunnen communiceren zonder censuur en hiërarchie. Het vrije internet zou het einde zijn van dictaturen en de democratie zou overal zegevieren. ‘De potentie die de mensen toen zagen, is er nog steeds. Het is onze taak om die te realiseren. Hoe kunnen we de democratie versterken door gebruik te maken van mogelijkheden van digitalisering?’
Kwetsbaarheden in kaart brengen
Grunwald verwees verder naar de val van de Berlijnse muur, alweer ruim dertig jaar geleden. Niet lang daarna publiceerde de Amerikaanse politicoloog Francis Fukuyama het boek Het einde van de geschiedenis en de laatste mens. ‘Dat bepaalde voor een groot deel de mindset van politici in de westerse samenleving’, zei Grunwald. ‘Die werden te relaxed en gingen ervan uit dat alles van toen af aan alleen maar business as usual zou zijn. Dat alles altijd hooguit een klein beetje beter kon worden.’ Het besef dat er nog steeds disruptieve gebeurtenissen konden plaatsvinden, verdween volgens hem ten onrechte uit beeld. ‘We hebben nu weer een nieuwe wake-up-call gehad. Ik zie het als de taak van technologie-evaluatie om de kwetsbaarheden van de samenleving in kaart te brengen en te zoeken naar mogelijke antwoorden daarop. We kunnen er niet vanuit gaan dat het business as usual blijft.’
Tijdens de bijeenkomst op woensdagavond 23 maart discussieerden volksvertegenwoordigers van FDP, Die Linke, B90/Die Grünen en AfD met onderzoekers van Rathenau Instituut, TAB en enkele andere EPTA-leden die het programma online volgden. De bijeenkomst in de Nederlandse ambassade in Berlijn is terug te kijken via deze link (voertaal Engels). In deze weergave zitten ook het welkomstwoord van de Nederlandse ambassadeur in Duitsland Ronald van Roeden en de toespraak van innovatie-attache Bart Sattler over het Nederlandse Innovatie Netwerk in Duitsland, dat bedrijven, onderzoeksinstituten en overheden uit Nederland verbindt met relevante innovatie-, technologie- en wetenschapsspelers in Duitsland.
Gerelateerde publicaties:
