Met een 3D-printer kunnen onderdelen met complexe vormen worden gemaakt. In dit rapport onderzochten we het 3D-printen van producten voor medische doelen of mensverbetering. Dit is een vorm van 3D-bioprinten of bio-AM (additive manufacturing).
In de medische sector is het 3D-printen van hoortoestellen tot nu toe een van de meest succesvolle toepassingen. Volgens experts zijn tandheelkundige implantaten mogelijk de volgende brede toepassing.
In ontwikkelingslanden gebruiken maatschappelijke organisaties 3D-printers al om prothesen op maat te maken voor kinderen. Experts denken dat volledige automatisering van de productieketen haalbaar is, waardoor de productie van prothesen in de toekomst sneller en goedkoper zal worden.
Daarnaast wordt er veel geëxperimenteerd met het printen van biologische materialen. Zo krijgt het printen van organen en weefsels veel media-aandacht. Maar nu - en in de nabije toekomst - is 3D-printen van biologisch materiaal vooral een instrument om cellen en celgedrag te bestuderen, en voor de doorontwikkeling van 3D-printers. Zo wordt er bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar het gebruik van geprint leverweefsel voor toxiciteitstests.
3D-bioprinten bestaat pas kort en er is nog weinig bekend over de gevolgen van deze technologie. Betekent het een revolutie op gezondheidsgebied, zijn er onbedoelde bijwerkingen of risico’s voor de gezondheid? En meer in het algemeen: welke factoren kunnen innovatie bevorderen of juist belemmeren?
De Europese Unie (EU) wilde weten wat zij kan doen om verantwoorde innovaties in 3D-bioprinten te ondersteunen. Die niet alleen voordelen voor het bedrijfsleven en patiënten opleveren, maar ook voor de samenleving als geheel.
Op haar verzoek heeft een consortium van onderzoeksinstituten de stand van zaken en mogelijke ontwikkelingen geanalyseerd. Daarnaast analyseerde het de sociale, technologische, omgevings-, ethische, beleidsmatige, economische en demografische aspecten van een aantal toepassingen. De nadruk lag hierbij op de toepassingen van 3D-bioprinten voor weefsels en organen, tandheelkundige implantaten, prothesen (hulpmiddelen om ledematen te vervangen) en orthesen (hulpmiddelen om ledematen te ondersteunen). In dit onderzoek heeft het Rathenau Instituut op basis van de huidige technologie en verwachtingen van experts vier 'techno-morele vignetten' opgesteld.
Technologieën zoals 3D bioprinten beïnvloeden verschillende technische domeinen, wetenschappelijke velden en toepassingsgebieden. De gevolgen op elk gebied zijn nooit helemaal te overzien. Dit onderzoek probeert de kloof te dichten tussen de huidige technologie en de visionaire perspectieven en verwachtingen erover in het wetenschappelijke veld.
Hiervoor is literatuuronderzoek gedaan en patiënten en deskundigen geïnterviewd over de potentie en gevaren van 3D-printen.
Een aantal verwachtingen dat hieruit naar voren kwam:
In dit onderzoek hebben we op basis van de huidige technologie en verwachtingen van experts vier 'techno-morele vignetten' opgesteld. Dit zijn fictieve scenario's van mogelijke toekomsten voor 3D-bioprinten. De vignetten belichten zowel mogelijkheden als gevaren voor de samenleving. Met belanghebbenden zoals burgers en patiënten zijn we hierover in gesprek gegaan om zo uitdagingen op beleidsgebied vast te stellen.
De uitdagingen en mogelijke oplossingen lichten we verder toe onder het tabblad 'Conclusies'.
Welke uitdagingen zijn er voor beleidsmakers op het gebied van 3D-bioprinten? Voor dit rapport heeft een consortium van onderzoeksinstituten gesproken met experts, patiënten en Europarlementariërs.