calendar tag arrow download print
Doorgaan naar inhoud

Tien lessen voor een nanodialoog

Rapport
01 december 2008
Stand van het debat rondom nanotechnologie
Image
Nanotechnologie belooft vooruitgang op vele gebieden. Tegelijkertijd ontstaan door deze nieuwe technologie ethische en sociale vraagstukken.

Downloads

Downloads

Samenvatting

Het kabinet wil een maatschappelijke dialoog over nanotechnologie op gang brengen. Dat is geen eenvoudige opgave, want de impact van nanotechnologie strekt zich namelijk uit over zulke uiteenlopende gebieden, dat het niet alleen nieuwe, maar ook bestaande vraagstukken zal oprakelen. Bovendien is nog nauwelijks duidelijk hoe maatschappelijke organisaties, consumenten of burgers in het algemeen, betrokken kunnen raken bij zo’n breed onderwerp als nanotechnologie.

Het Rathenau Instituut heeft daarom onderzocht hoe het maatschappelijk debat over nanotechnologie zich dusver heeft ontwikkeld. Daaruit zijn tien lessen te trekken voor de rol die de overheid moet spelen om een maatschappelijke dialoog over nanotechnologie op gang te brengen.

Bij voorkeur citeren als: 
Hanssen, Lucien, Bart Walhout & Rinie van Est (red.) Tien lessen voor een nanodialoog. Stand van het debat rondom nanotechnologie, Den Haag: Rathenau Instituut, 2008; TA-rapport 0802

    Aanbevelingen

    1. Maak onderscheid tussen het risicovraagstuk en het bredere debat over nanotechnologie
      Bij het nadenken over de rol van de overheid, is het nuttig een onderscheid te maken tussen een debat over de mogelijke risico’s van nanomaterialen (hierna: het risicovraagstuk) en een bredere maatschappelijke dialoog over de impact van nanotechnologie op de samenleving. Deze onderwerpen staan niet los van elkaar. Maar ze vereisen wel andere rollen van de overheid en een andersoortige dialoog.

    Aanbevelingen voor het risicovraagstuk

     

    1. Pak het risicovraagstuk aan
      Een gebrek aan initiatief van de overheid in het risicovraagstuk ondermijnt de legitimiteit van een maatschappelijke dialoog over nanotechnologie.
    1. Betrek maatschappelijke organisaties bij de vorming van beleid
      Het risicovraagstuk vraagt om een interactieve consultatie, waarbij maatschappelijke organisaties worden betrokken in de beleidsvorming.
       
    2. Verschaf heldere informatie over nanoproducten, risicobeleid en onzekerheden
      Voor het vertrouwen in de overheid is openheid cruciaal. Verschaf daarom heldere informatie over nanoproducten en risicobeleid. Wees open over de onzekerheid rond gezondheids- en milieurisico’s van nanodeeltjes.

    Aanbevelingen voor een brede nanodialoog

    1. Zorg voor een breed gedragen publieke agenda
      Een breed gedragen agenda is cruciaal voor een zinvol maatschappelijk debat over nanotechnologie. Openheid van deze dialoog en respect voor de inbreng van alle deelnemers zijn daarbij een voorwaarde.
    1. Haak – waar mogelijk – in op bestaande discussies
      Maak helder wat onder de noemer ‘nano’ wordt besproken en welke kwesties een plek verdienen in andere discussies. Daarmee wordt de nanodiscussie ‘behapbaar’ en kunnen bestaande instituties en maatschap- pelijke organisaties beter betrokken worden in een maatschappelijke dialoog over nanotechnologie.
       
    2. Faciliteer  de  betrokkenheid  van  kleinere  maatschappelijke  organisaties   Om kleinere maatschappelijke organisaties goed voorbereid aan het nanodebat deel te laten nemen, is het van belang dat de overheid ze faciliteert bij het opbouwen van kennis van nanotechnologie.
    1. Sta open voor de agenda van maatschappelijke organisaties
      In een maatschappelijke dialoog spelen bredere opvattingen en agenda’s altijd een rol. Een ontkenning daarvan leidt niet tot vertrouwen, maar eerder tot wantrouwen.
       
    2. Informeer burgers over maatschappelijke aspecten van nanotechnologie
      Vanwege het lage publieke bewustzijn over nanotechnologie is het op dit moment te vroeg om veel burgers bij een discussie over nanotechnologie te betrekken. Belangrijker in deze fase is het toegankelijk maken van heldere informatie over de maatschappelijke aspecten.

       
    3. Betrek op kleine schaal burgers bij de discussie over  nanotechnologie
      Vanwege de brede maatschappelijke impact van nanotechnologie is het belangrijk om opvattingen uit de samenleving te peilen en een ‘vinger aan de pols’ te houden. Focusgroepen en paneldiscussies maken het mogelijk om burgers op kleine schaal een publieke stem te geven.