Wereldwijd is sprake van een groeiende grondstoffenhonger. Maar de beschikbaarheid van belangrijke grondstoffen spreekt steeds minder vanzelf. Daarom streeft de overheid naar duurzaam grondstofgebruik. In ‘Grondstoffenhonger duurzaam stillen’ stelt het Rathenau Instituut dat onze omgang met grondstoffen aan minimumeisen moet voldoen: het moet rendabel zijn en mag geen ernstige milieuschade of mensenrechtenschendingen veroorzaken.
Voor dit rapport heeft het Rathenau Instituut gekeken naar grondstoffen die ‘kritisch’ zijn voor onze economie of die in conflictgebieden worden gewonnen. Deze grondstoffen worden vaak gebruikt in elektronica, van zonnecellen tot smartphones. Ook heeft het instituut gekeken naar de grondstoffenactiviteiten van China in Afrika. Dit is een voorbeeld van een verschuivende machtsbalans op het wereldtoneel, die zowel kansen als uitdagingen biedt voor het grondstoffenbeleid van Nederland en Europa.
Aan de hand van deze cases bespreken de auteurs enkele strategieën die het doel van het Nederlandse grondstoffenbeleid dichterbij kunnen brengen: op duurzame wijze voldoende grondstoffen veilig stellen voor onze economie.
Bij voorkeur citeren als:
Krom, A., A. van Waes, R. van Est & F. Brom (redactie), Grondstoffenhonger duurzaam stillen, Den Haag, Rathenau Instituut 2015
Uit dit rapport blijkt dat:
het rendabel maken van recycling een grote uitdaging is voor de overgang naar een circulaire economie;
Nederland en Europa ook in een circulaire economie grondstoffen uit het buitenland moeten importeren;
er minimumeisen nodig zijn voor economische, ecologische en sociale duurzaamheid (people, planet en profit) om invulling te geven aan het Nederlandse grondstoffenbeleid;
Nederland zich internationaal kan en moet inzetten om grondstoffenketens te verduurzamen en tegelijkertijd de voorzieningszekerheid te realiseren.
Het Rathenau Instituut doet de volgende aanbevelingen:
Stel minimumeisen aan grondstoffen
Maak duurzaamheid economisch haalbaar
Onderzoek binnen Europa of recycling rendabel kan worden gemaakt door het verschuiven van belasting van arbeid naar grondstoffen, met behoud van sociale zekerheid
Experimenteer buiten Europa met een Sustainable Economic Zone. Neem de ervaring met de Conflictvrije Tinketen en de Speciaal Gezant Natuurlijke Hulpbronnen daarbij als basis voor gezamenlijk Europees beleid
Betrek bij het beoordelen welke grondstoffen “kritisch” voor ons zijn, naast economische criteria ook sociale en ecologische minimumeisen, en gebruik deze in onderhandelingen met partnerlanden
Hanteer het voorkómen van ernstige milieuschade als minimumeis voor ecologische duurzaamheid. Gebruik hiervoor de Environmental Performance Index en de Ecologische Voetafdruk
Hanteer het voorkómen van mensenrechtenschending als minimumeis voor sociale duurzaamheid. Gebruik hiervoor de Human Rights Indicators, eventueel naast de Human Development Index
Stimuleer integraal grondstoffenbeleid, waarbij grondstofwinning en -gebruik steeds vanuit economische, ecologische en sociale duurzaamheid worden beoordeeld
