Mensen uit Zuid-Holland en Zeeland in dialoog over digitalisering

'Mijn mening stel ik niet bij. Die is sterk en uitgesproken, daar sta ik om bekend. Maar na vandaag snap ik wel dat mensen ergens echt anders naar kunnen kijken, en zie ik ook hún kant.' Zo vatte een deelnemer de impact samen van het tweede burgerpanel binnen het Dialoogprogramma digitale toekomst van het Rathenau Instituut. Begin februari 2025 kwamen vijftig deelnemers uit Zuid-Holland en Zeeland samen bij het Rotterdamse debatpodium Arminius om te praten over de invloed van digitale technologie op sociale relaties. Tijdens de bijeenkomst werd de kracht van de dialoog in een verdeelde wereld heel tastbaar.

Meer overeenkomsten dan verschillen

De diverse groep van deelnemers aan het burgerpanel wisselden niet alleen inhoudelijk interessante gedachten en perspectieven uit, maar maakten ook écht contact. De deelnemers gunden elkaar ruimte om verschillende standpunten in te nemen. Ze ontdekten daarbij dat er veel meer overeenkomsten zijn dan vooraf gedacht.

De gesprekken werden gevoerd aan ronde tafels onder begeleiding van medewerkers van het Rathenau Instituut. Elke tafel sprak eerst over de kernwaarden die zij belangrijk vonden bij de onderwerpen: liefde & intimiteit, vriendschap, huishoudens & familie, en dood & afscheid. In de middag koos elke tafel een van deze vier onderwerpen, om vanuit de gekozen waarden na te denken over het uiten van zorgen en wenselijke toekomsten.

De dialogen verliepen vanuit concrete vragen zoals: hoe stel je je een toekomst voor waarin digitale technologie positief bijdraagt aan liefdesrelaties? Welke belangrijke waarden binnen vriendschap of familie komen mogelijk onder druk te staan door digitalisering? Welke waarden worden juist versterkt? Wat willen we van de technologie? Wat zijn risico’s? Wat zijn belangrijke randvoorwaarden? 

De menselijke maat als leidraad

Aan alle dialoogtafels bleek het vrij eenvoudig om risico’s en angsten rondom technologie te benoemen. Veel moeilijker was het benoemen van kansen op vragen als waar helpt digitalisering bij het onderhouden van liefdesrelaties? Of waar is digitalisering een steun bij rouwverwerking?

Deelnemers uitten hun zorgen over de snelheid waarmee technologie zich ontwikkelt en hoe dit kan leiden tot vervreemding tussen mensen. Ook ervaren ze weinig grip: 'Technologie geeft ons controle over alles, behalve over technologie', zo verwoordde een deelnemer het. En de steeds dominantere rol van de smartphone noemde een andere deelnemer 'de vooruitgang van de achteruitgang'. Waar veel deelnemers aan het burgerpanel op uitkwamen, is dat digitalisering vooral niet de overhand moet krijgen binnen ons contact met dierbaren. De menselijke maat moet voorop staan.

Deelnemers waren het erover eens dat kernwaarden als vertrouwen, betrouwbaarheid en authenticiteit, en ook medeleven, waardigheid en respect centraal moeten blijven staan als het gaat over sociale relaties. Binnen de vier thema’s liefde & intimiteit, vriendschap, huishoudens & familie, en dood & afscheid werd herhaaldelijk benadrukt dat technologie nooit de kern van menselijke relaties mag overnemen.

Over het Dialoogprogramma digitale toekomst

Het burgerpanel in Rotterdam was het tweede burgerpanel binnen het meerjarige dialoogprogramma van het Rathenau Instituut over de toekomst van de digitale samenleving. De eerste dialoog was in Groningen. Andere provincies volgen. In de eerste reeks dialogen staat het thema sociale relaties centraal. Later komen andere thema's aan bod, zoals democratie en gemeenschap, en de leefomgeving. De inzichten uit de burgerpanels worden aan het einde van ieder thema gedeeld met beleidsmakers en politici. Dat gebeurt onder meer met kennissessies en workshops. De inzichten vormen een waardevolle basis om toekomstig beleid af te stemmen op de behoeften van de samenleving en om mogelijke uitdagingen vroegtijdig aan te pakken.

Bekijk het beeldverslag hieronder:

Lees meer over het Dialoogprogramma digitale toekomst: