Celmateriaal van mensen en dieren samenvoegen: bespreek het zorgvuldig in maatschappelijke dialoog
Onderzoek met combinaties van menselijk en dierlijk weefsel is een eerste stap naar technologie om mensen te helpen genezen. Zo kan het op de lange termijn mogelijk worden om menselijke organen te kweken in dieren. Voorbeelden van zulke mens-diercombinaties zijn cybriden (het inbrengen van een menselijke celkern in een dierlijke eicel) en iPS-chimaeren (het inbrengen van menselijke cellen in een dierlijk embryo).
Bij de introductie van dit soort nieuwe technologie spelen vragen als: hoeveel ruimte geven we die ontwikkelingen? Begrijpen we de consequenties en risico’s? Hoe dragen ze bij aan gezond leven? Moeten er grenzen worden gesteld? Zowel medisch-ethische, juridische als maatschappelijke afwegingen zijn dus noodzakelijk. Op dit moment is de wettelijke regeling voor onderzoek met mens-diercombinaties onduidelijk.
Bijdrage voor de Gezondheidsraad
De Gezondheidsraad publiceerde vandaag een advies om zorgvuldig te kunnen besluiten over regulering en toelaatbaarheid, rekening houdend met de medisch-wetenschappelijke noodzaak, ethische en maatschappelijke aspecten. Het Rathenau Instituut droeg aan dat advies bij met het rapport Wezenlijk anders.
Om de samenleving te betrekken in het besluit over regulering werd, mede op basis van buitenlands onderzoek, in kaart gebracht wat de houding van mensen over mens-diercombinaties is en welke overwegingen ze daarbij maken. Nauwverwante eerdere dialogen in Nederland, over bijvoorbeeld klonen en genetisch modificeren van dieren, laten zien dat ook bij mens-diercombinaties kwesties zullen spelen als de morele status van embryo-achtige entiteiten, dierenwelzijn, de invloed van commerciële belangen en integriteit van leven.
Zes lessen voor een maatschappelijke dialoog
Het rapport bevat zes lessen voor het voeren van een maatschappelijke dialoog over mens-diercombinaties, die nodig is voor beleid dat recht doet aan breed gedragen wensen en zorgen.
- Gebruik niet de noemer ‘mens-diercombinaties’
- Geef principieel bezwaar de ruimte
- Zet in op een periodieke dialoog
- Benut lessen van nauwverwante dialogen
- Heb oog voor de politieke, juridische en maatschappelijke context
- Wees zorgvuldig met taal
Het Rathenau Instituut adviseert om het debat rondom het ontwikkelen van cybriden en chimaeren te voeren in samenhang met verwante biotechnologische ontwikkelingen die voor slagen van het onderzoek nodig zijn of juist een alternatief vormen. Ook die technologieën roepen vragen op over wat menselijk en dierlijk leven is en in hoeverre we daarin mogen ingrijpen. De perspectieven die in zo’n brede maatschappelijke dialoog aan het licht komen, zijn onmisbaar om bij regulering van onderzoek met mens-diercombinaties ook ethische en maatschappelijke aspecten mee te nemen.