Wetenschappers experimenteren met genetisch gemodificeerde algen om bouwstenen te maken voor allerlei producten. Van medicijnen tot brandstof. In theorie zijn de mogelijkheden eindeloos. Hoe realistisch is een toekomst voor algen in de bio-economie? En hoe staat het met deze innovatie in Nederland?
Op donderdag 18 oktober 2018 organiseerden we met het RIVM een bijeenkomst in Utrecht hierover. Ruim 60 mensen van het RIVM, de industrie, onderzoekers en beleidsmakers en vergunningverleners dachten mee.
Waarom algen?
Algen hebben voornamelijk CO2 en zonlicht nodig om bouwstenen te maken. Ook leggen ze (in principe) geen beslag op landbouwgrond of zoet water. Ze zouden dus een bijdrage kunnen leveren aan duurzame, groene energie.
Vandaar dat Lotte Asveld (TU Delft) haar presentatie afsloot met een quote van Peter Mooij (gepromoveerd op olieproducerende microalgen): ‘Vergeet Barack Obama, vergeet Elon Musk, vergeet artificiële intelligentie, de echte redder van de aarde is: de alg.’
Zo staat de technologie ervoor
Algen worden nu al gebruikt bij het maken van chemicaliën, vertelt Maria Barbosa van AlgaePARC, WUR. Veevoeder is mogelijk de volgende stap. Maar brandstof mede geproduceerd door microalgen, dat is volgens haar nog ver weg. Het blijft namelijk een prijzig proces.
Bovendien zijn algen niet vanzelfsprekend een duurzame of circulaire oplossing. De algen die wereldwijd nu vaak worden gebruikt, hebben suiker nodig om chemicaliën te maken. En die suiker moet ook ergens worden verbouwd.
Ook opschaling uit het lab is nog niet zo eenvoudig, vertelt Aniek van der Woude van Photanol. In Nederland wordt gewerkt aan een demonstratieveld: een buizennetwerk zo groot als een voetbalveld. Die buizen nemen ruimte in beslag en moeten verwarmd worden. Ook is er alleen in de zomer genoeg zonlicht voor de algen om productief te zijn. Het alternatief is om ze op zee te houden, maar wat als genetisch gemodificeerde algen hun weg vinden naar de natuur?
Wat er moet gebeuren voor verantwoorde innovatie
In een paneldiscussie met Dirk Stemerding (zelfstandig onderzoeker), Bart Wesselink, (Milieudefensie) en Heddy de Wijs (RIVM) werd nagedacht over een actieplan. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de realisatie van algen-als-fabriekjes in de maatschappij verantwoord verloopt?
Veiligheid controleren wordt genoemd als eerste prioriteit. Is dat goed geregeld, dan kun je bekijken of opschalen mogelijk is. Is er überhaupt een verdienmodel? Daarna is het belangrijk om opnieuw te controleren of dezelfde risicobeoordeling nog wel voldoet op grote schaal.
Verschillende deelnemers benadrukken dat al deze stappen geen losse onderdelen zijn, maar integraal moeten worden behandeld. Dat vraagt om samenwerking, van ministeries, het RIVM, wetenschappers en de industrie.
Een toekomst voor algen?
Is er een toekomst voor algen in de bio-economie? Aan het eind van de dag zijn de deelnemers voorzichtig hoopvol. Een echte business case zal misschien nog 20 tot 30 jaar op zich laten wachten. Maar over vijf jaar zullen we wel weten of het voetbalveld opgeschaald kan worden, is de verwachting. En hebben we meer geleerd over investeringen en regelgeving in kleinschalige pilots. Daarbij moet het belang van maatschappelijke condities niet worden onderschat, die zijn essentieel om te zorgen dat de alg als fabriek in de toekomst normaal wordt gevonden.
