Wetenschap: waarheid of wantrouwen? Verrekijkers (8)
In deze aflevering van podcast Verrekijkers zoomen onderzoekers van het Rathenau Instituut in op de functie van vertrouwen én van wantrouwen in wetenschap. Waarom hebben sommige mensen heel veel vertrouwen in de wetenschap, en anderen heel weinig? En hoe gebruik je wetenschappelijke kennis op een goede manier bij politieke besluiten?
In het kort:
- In Verrekijkers bespreken onderzoekers van het Rathenau Instituut actuele, maatschappelijke kwesties rond wetenschap en technologie.
- In aflevering 8 gaan ze in gesprek met Tweede Kamerlid Rosanne Hertzberger en WRR-secretaris Frans Brom over vertrouwen in de wetenschap.
- Ze bespreken onder meer het belang van rollenscheiding tussen wetenschappers en politici.
Nederlanders hebben gemiddeld gezien veel vertrouwen in de wetenschap, blijkt uit recente onderzoeksresultaten van het Rathenau Instituut. Maar zowel de groep met veel vertrouwen als de groep met zeer weinig vertrouwen groeit.
Wetenschap als keurmerk
Rosanne Hertzberger is Tweede Kamerlid (NSC), en ze werkte eerder als wetenschappelijk onderzoeker en columnist bij NRC. Ze maakt zich zorgen over de groeiende groep mensen met een ‘blind’ vertrouwen in de wetenschap. Ze signaleert dat wetenschap voor veel mensen een soort scheidsrechter voor de waarheid is geworden. Zij zien wetenschap niet als een hofleverancier van kennis, maar als een keurmerk, een manier om debatten te winnen. Ze stelt dat je daarmee voorbijgaat aan het feit dat het in politieke discussies ook altijd gaat om andere zaken, zoals ideologie, overtuigingen en mensbeeld.
Mensen zijn gaan geloven dat je elke discussie kunt beslechten door de wetenschappelijke feiten op tafel te leggen.
Zorgen over de invloed van geld
Jelle Slief doet bij het Rathenau Instituut onderzoek naar vertrouwen in de wetenschap. In de podcast licht hij de onderzoeksresultaten toe. Uit het onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat de groeiende groep mensen die hun vertrouwen in wetenschap een vijf of lager geven zich zorgen maken over de rol van geld in de wetenschap.
Het onderzoek laat ook zien dat het vertrouwen sterk verschilt per aspect van de wetenschap. Mensen hebben bijvoorbeeld veel meer vertrouwen in wetenschappers, dan in de manier waarop politici wetenschappelijke inzichten gebruiken. Het is goed voor zowel het vertrouwen in wetenschappers als het vertrouwen in politici als er een heldere rollenscheiding is tussen wetenschap en politiek.
Het belang van transparantie
Frans Brom, secretaris van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) en hoogleraar Normatieve aspecten van wetenschappelijke beleidsadvisering (Universiteit Utrecht) onderstreept het belang van rollenscheiding. Hij stelt dat de wetenschap vooral zelf moet zorgen dat deze betrouwbaar is. Dit betekent onder meer dat wetenschappers transparant moeten zijn over de waarden en motivatie achter hun onderzoek.
Nieuwsgierig naar de hele verhalen van Rosanne, Jelle en Frans? Luister de podcast.
De podcast is ook te beluisteren via o.a. Spotify en Apple Podcasts.
