Rathenau Scan: Quantumtechnologie in de samenleving
Quantumtechnologie levert meer maatschappelijke zorgen op dan alleen encryptieproblemen en cyberveiligheid. Tegelijkertijd is een genuanceerder beeld op zijn plaats van de toepassingen. (Foto: een quantumcomputer - Shutterstock)
Gaat quantumtechnologie inderdaad zo’n gamechanger zijn? In deze Rathenau Scan beantwoorden we die vraag in een aantal stappen. Eerst kijken we naar de technologische ontwikkeling (Wat is het?), dan brengen we de mogelijke toepassingen in kaart (Wat kan het?), vervolgens beschrijven we het innovatielandschap (Wie doet het?) en besteden we aandacht aan de maatschappelijke vragen die quantumtechnologie oproept (Waar moeten we op letten?). Ten slotte beantwoorden we de hoofdvraag en blikken we vooruit (Hoe verder?).
Samenvatting
Impact op de samenleving
Potentieel is de impact van quantumtechnologie op de samenleving groot. Maar er zijn nog volop uitdagingen voor de ontwikkeling ervan. Bovendien levert quantumtechnologie naar verwachting vooral voordelen op voor specifieke toepassingen. Het is niet waarschijnlijk dat huidige computers verdwijnen, omdat veel programma’s niet beter gaan werken met quantumtechnologie.
De opkomst van quantumtechnologie versterkt de zorgen die nu al bestaan over kennisveiligheid en strategische autonomie. De geopolitieke situatie dwingt ons bijvoorbeeld na te denken over wie toegang heeft tot de technologie en wie die kan gebruiken. Ook de mogelijkheden voor surveillance door bijvoorbeeld overheden en bedrijven breiden zich met quantumtechnologie mogelijk verder uit. Terwijl het debat vooralsnog met name gaat over de ontwrichtende uitwerking op de cyberveiligheid, roept quantumtechnologie ook zorgen op over bijvoorbeeld rechtvaardigheid, privacybescherming, militaire veiligheid en duurzaamheid.
Hooggespannen verwachtingen
In Quantumtechnologie in de samenleving onderzoekt het Rathenau Instituut de hooggespannen verwachtingen ten aanzien van quantumtechnologie. Nederland speelt een belangrijke rol in het internationale speelveld voor de ontwikkeling van deze technologie. Overheidssteun uit met name het Nationaal Groeifonds moet de ambitie van de regering waarmaken om van Nederland een Silicon Valley voor quantumtechnologie te maken.
Op basis van literatuuronderzoek en interviews met betrokken partijen in onderzoek en ontwikkeling concludeert het Rathenau Instituut dat te hooggespannen verwachtingen de ruimte ontnemen voor een goed geïnformeerd debat over kansrijke toepassingen en maatschappelijke risico’s. Het onderzoek levert een overzicht op van verwachte toepassingen in bijvoorbeeld de logistiek, biochemie en medische wetenschap en van de maatschappelijke zorgen die quantumtechnologie oproept
Over de Rathenau Scan
Quantumtechnologie in de samenleving is de eerste editie van een nieuw type publicatie van het Rathenau Instituut: de Rathenau Scan. Onderzoekers van het Rathenau Instituut ontwikkelden een methode om vroegtijdig te signaleren welke publieke waarden op het spel staan bij een opkomende technologie, wanneer nog veel onzekerheid bestaat over de impact daarvan op de samenleving. Het onderzoek stelt beleidsmakers, politici en andere partijen in staat om maatschappelijk verantwoord te anticiperen op nieuwe technologische ontwikkelingen.