Blockchain is een systeem dat gebruikt kan worden om gegevens vast te leggen. Het kan gebruikt worden voor bijvoorbeeld bankoverschrijvingen, eigendomsaktes en andere contracten en afspraken. Het bijzondere aan blockchain is dat er geen centrale autoriteit voor nodig is. In dit artikel wordt een poging gedaan om uit te leggen hoe blockchain zou kunnen ingrijpen in het octrooisysteem en welke voordelen dit zou kunnen opleveren.
In het kort
- Octrooien geven hun eigenaars het exclusieve recht om innovaties voor een specifieke periode te gebruiken.
- Het is mogelijk dat blockchain sommige aspecten van het huidige octrooisysteem kan verbeteren.
Dit artikel is een vertaling van een deel van het rapport How blockchain technology could change our lives, opgesteld door de Scientific Foresight Unit (STOA) van het Europees Parlement. STOA is een van de zusterorganisaties van het Rathenau Instituut.
Patenten: ‘innovators’ beschermen en innovatie stimuleren
Octrooien geven hun eigenaars het exclusieve recht om innovaties voor een specifieke periode te exploiteren. Het octrooistelsel was bedoeld om innovatie te stimuleren door innovators een voorsprong te geven op hun concurrenten om van hun ideeën te profiteren. Immers, waarom zouden uitvinders de tijd en het geld investeren die nodig zijn om een idee te ontwikkelen als anderen het zouden kunnen kopiëren en direct kunnen profiteren, zonder bij te dragen aan de kosten van ontwikkeling? Het beschermen van innovators is echter niet hetzelfde als het stimuleren van innovatie. Het octrooisysteem moet de bescherming van innovatoren en de bescherming van concurrenten in evenwicht houden. Als innovators niet worden beschermd, zal blootstelling aan freeride-concurrentie investeringen in nieuwe innovaties afschrikken.
Aan de andere kant, als concurrenten niet worden beschermd, zouden ze worden afgeschrikt om te investeren in verbeteringen en kostenbesparingen en zou het ze misschien zelfs onmogelijk worden gemaakt om lid te worden van de markt en het monopolie van de oorspronkelijke innovator te doorbreken. In de basis is het octrooisysteem te beschouwen als een uitwisseling waarin de overheid de innovators een monopolie toekent (beperkt in tijd en omvang) om hun innovatie te exploiteren, en in ruil daarvoor publiceren de patenthouders details over hoe hun innovatie werkt, wat anderen helpt om verbeteringen en alternatieven te ontwikkelen.
Problemen met het huidige systeem
Er zijn verschillende bekende problemen met het octrooisysteem. Zo kunnen concurrenten soms het octrooi exploiteren, in plaats van de innovator, hetzij omdat het octrooi niet sterk genoeg was of omdat de houders zich niet konden verdedigen tegen onwettige inbreuken. Dit, gecombineerd met de kosten van het verkrijgen van octrooibescherming in verschillende regio's, betekent dat sommige bedrijven het risico nemen om hun innovaties op de markt te brengen zonder enige octrooibescherming. Een ander probleem wordt geïdentificeerd in de complexiteit van het octrooisysteem. Er zijn verschillende beleidslijnen en systemen in verschillende landen. Ondanks recente ontwikkelingen is er nog steeds geen uniform EU-octrooistelsel. Desalniettemin biedt het Europees Octrooibureau een one-stop-shop voor het registreren van octrooien in het systeem van elke lidstaat, hoewel de kosten van vertalingen, validaties en vernieuwingen in verschillende systemen het aanvragen van octrooi in Europa relatief duur maken.
Een ander probleem binnen het octrooisysteem ligt in de opkomst van 'patenttrollen', die niet als zodanig innoveren, maar patenten verwerven en schadevergoeding vragen voor hun inbreuken. Hoewel hun vorderingen niet altijd een sterke rechtsgrondslag hebben, zijn bedrijven vaak niet in staat of bereid om de juridische kosten te dekken die nodig zijn om zichzelf te verdedigen, en ze dus de voorkeur geven aan een schikking buiten de rechtbank. Europese mededingingsautoriteiten onderzoeken steeds vaker dergelijk misbruik van octrooien, met name in de hightechsector.
Hoewel veel aspecten van het octrooisysteem nu worden gedigitaliseerd, zijn er sinds de informatierevolutie geen grote wijzigingen in de structuur aangebracht. Er wordt gesuggereerd dat het gebruik van blockchain in plaats van traditionele patenten meer vloeiende innovatie mogelijk zou maken door contractgeschillen te verminderen, en dat blockchain een mogelijkheid zou kunnen bieden om sommige aspecten van het octrooisysteem te repareren. Hieronder wordt een poging gedaan om uit te leggen hoe blockchain zou kunnen ingrijpen in het octrooisysteem en welke voordelen dit zou kunnen opleveren, waarna aandacht wordt besteed aan enkele van de meer radicale beweringen dat blockchain het octrooisysteem zou kunnen vervangen of zelfs 'beëindigen'.
Het werk van octrooi ambtenaren is belangrijk, en kan niet worden vervangen door blockchaintechnologie.
Hoe blockchain het octrooistelsel zou kunnen helpen
Twee kenmerken van blockchain-technologie maken het bijzonder relevant voor het octrooisysteem: 'hashing' en 'bestaansbewijs'. De eerste, hashing, is een proces waarbij een document wordt omgezet in een code met een vaste lengte die wordt beschreven als een digitale vingerafdruk of, vaker, een 'hash'. Alle hashes zijn uniek, en zelfs zeer kleine verschillen, zoals een ontbrekend accent op één letter van een lang document, zouden tot een radicaal andere hash leiden. Alleen het hashingproces herhalen op een identieke kopie van het originele document zal dezelfde hash produceren. Cruciaal is dat het onmogelijk is om een document uit zijn hash te regenereren.
Het tweede kenmerk, ‘bewijs van bestaan’, houdt in dat deze hashes op de blockchain worden vastgelegd. Daarbij wordt een record gemaakt dat deze hash op een bepaald moment bestond. Het record kan door iedereen worden geverifieerd, maar niemand kan de inhoud van de hash interpreteren. Houders van het originele document kunnen echter bewijzen dat het document bestond op het moment dat de transactie werd uitgevoerd door het hashingproces te herhalen op een identieke kopie van hun originele document (door hetzelfde hash-algoritme te gebruiken om dezelfde hash te produceren, wat betekent dat ze hetzelfde originele document hebben).
Dit biedt de interessante mogelijkheid om publiekelijk vast te leggen dat een document bestond zonder de inhoud ervan prijs te geven. Er is gesuggereerd dat innovators dit proces zouden kunnen gebruiken om hun werk te beschermen door een hash van hun octrooibeschrijving (of misschien een stuk literatuur of uittreksel van een computercode) op de blockchain te zetten. Er zijn zelfs al 'bewijs van bestaan'-diensten beschikbaar in het kader van octrooibescherming. In dit geval gebruiken ze de mogelijkheden van grotere bestaande blockchains, met name de Bitcoin-implementatie, hoewel een op maat gemaakt systeem ook specifiek voor 'bewijs van bestaan'-doeleinden kan worden ontworpen en geïmplementeerd.
Met blockchain kan het aanvragen van octrooien worden gestroomlijnd en beveiligd, terwijl tegelijkertijd het potentieel voor corruptie wordt verminderd.
Potentiële effecten en ontwikkelingen
Het implementeren van blockchain-technologie in het octrooisysteem kan inefficiënties bij het hercoderen verminderen en het tijdstip van registraties op een efficiënte manier laten overeenkomen, misschien zelf in meerdere nationale octrooistelsels. Blockchain-gebaseerde ‘bewijs van bestaan’ diensten kunnen worden aangeboden als de eerste stap in het proces van het aanvragen van een octrooi. Vanaf hier kan het proces worden gestroomlijnd en beveiligd, waardoor de stappen transparanter worden voor de aanvrager, terwijl tegelijkertijd het potentieel voor corruptie wordt verminderd. Hoewel verbeteringen in de manier waarop innovaties worden geregistreerd en ‘timestamped’, tastbare voordelen zouden opleveren voor het octrooisysteem, kunnen de ernstiger problemen - zoals patenttrollen en de kosten die gepaard gaan met vertalen - een ander soort oplossing vereisen.
Er zijn enkele (onjuiste) beweringen dat een octrooi niets meer is dan 'een concept dat is gewaarmerkt en wordt bewaard op een plaats waar het niet te vervalsen is'. Er is zelfs gesuggereerd dat blockchain het octrooisysteem zou kunnen vervangen, terwijl innovators hun gegevens privé zouden kunnen houden. De publicatie van octrooien is echter een belangrijk onderdeel van hun functie: het bevorderen van innovatie. Door het publiceren van octrooien worden concurrenten aangemoedigd om alternatieven en verbeteringen te ontwikkelen, die monopolies kunnen verbreken na het verstrijken van het octrooi, terwijl ze tegelijkertijd ook innovaties inspireren in andere gebieden die niet onder het octrooi vallen. Vastleggen wie een idee heeft geregistreerd en wanneer slechts een zeer klein deel van het werk dat door tussenpersonen in octrooibureaus wordt gedaan. Octrooi ambtenaren beoordelen ook de nieuwheid van voorgestelde patenten, controleren of ze in lijn zijn met de voorschriften en het beleid in die regio, en publiceren doorzoekbare archieven van geaccepteerde patenten - dit alles is belangrijk werk dat niet kan worden vervangen door blockchaintechnologie.
Anticiperende beleidsvorming
Huidige octrooisystemen zouden efficiënter kunnen worden gemaakt door het gebruik van blockchaintechnologie, en octrooibureaus zouden goedkope 'bewijs van bestaan'-diensten kunnen aanbieden. Het moet echter duidelijk worden gemaakt dat ‘bewijs van bestaan’ via een blockchain (of enig ander middel) niet kan worden gezien als gelijkwaardig aan octrooibescherming. Om ‘bewijs van bestaan’ dat door derden wordt aangeleverd, zoals degenen die gebruik maken van de bestaande Bitcoin-blockchain, te accepteren als een legitiem middel om documenten bij te houden, zouden ze als zodanig moeten worden erkend door de aangewezen handhavingsinstanties.