calendar tag arrow download print
Doorgaan naar inhoud

Dossier: ondergedompeld in VR, AR en spraaktechnologie

Dossier
17 september 2021

Collage van stills uit Rathenau Instituut video's over AR, VR en spraaktechnologie/Laura Marienus

Image
Stills

Augmented reality (AR), virtual reality (VR) en spraaktechnologie dompelen ons onder in een hybride wereld waarin de fysieke en digitale wereld steeds moeilijker van elkaar te onderscheiden zijn. Wat betekent dit voor onze omgang met elkaar? Kunnen we echt nog wel van nep onderscheiden? Het Rathenau Instituut onderzocht de urgente vragen die deze ‘immersieve’ technologieën oproepen. We schreven erover en organiseerden het afgelopen jaar diverse activiteiten. Daarbij was steeds de overkoepelende boodschap: we moeten hier nu met elkaar over in gesprek.

Onderzoek Augmented Reality

Wat is augmented reality? Bij deze technologie wordt er een digitale laag gelegd over de werkelijkheid. Dat kan handig zijn voor bijvoorbeeld het werk in een distributiecentrum of op een scheepsdek. En zo zijn er tal van toepassingen in de praktijk. Maar wat betekent dit voor onze ervaring van de realiteit? Welke gevolgen heeft het voor de inrichting en het gebruik van publieke ruimtes? En hoe zorgen we dat AR onze wereld verrijkt en niet verarmt? In dit onderzoek komen dergelijke vragen aan de orde en stellen we ontwerpregels voor maatschappelijk verantwoorde AR.

Onderzoek Virtual reality

Virtual reality is een digitale techniek die je met hulp van een VR-bril naar een andere werkelijkheid transporteert. Wie een VR-bril opzet, waant zich in een geheel andere wereld die een sterke, fysieke sensatie teweeg kan brengen. Grote techbedrijven hebben de afgelopen jaren miljarden in deze techniek geïnvesteerd en VR-brillen worden steeds beter betaalbaar voor consumenten. Wat betekent het gebruik van VR voor sociale relaties, ons lichaam of ons geestelijk welbevinden? En wat zijn de juridische effecten van VR? In dit onderzoek gaan we in op verschillende maatschappelijke vraagstukken rondom virtual reality, en geven we aanbevelingen voor een goede omgang met deze technologie.

Onderzoek spraaktechnologie

‘Goedemorgen,’ zegt een vriendelijke stem tegen je na het opstaan. De stem is niet van je geliefde, maar gemaakt met hulp van spraaktechnologie. Een techniek die artificiële stemmen steeds menselijker kan doen klinken, en steeds meer wijdverspreid raakt. Toepassingen ervan zijn zowel in en rondom het huis te vinden, als op de werkvloer. Hoe werkt spraaktechnologie, waarvoor wordt zij gebruikt en welke ethische vragen roept ze op? In ‘Hoor wie het zegt’ gaan we in op deze vragen en kijken we hoe de overheid, bedrijven en burgers kunnen bijdragen aan spraaktechnologie die onze samenleving en sociale relaties verrijkt, en niet verschraalt.

Het manifest

Welke gevolgen hebben immersieve technologieën voor publieke waarden, zoals privacy, autonomie, waarachtigheid en gezondheid? Welke voorwaarden willen we aan deze technologieën stellen om deze waarden te borgen? In een manifest stelde het Rathenau Instituut tien ontwerpeisen op aan de digitale samenleving van morgen. Hiermee willen we overheden, bedrijven en burgers aansporen tot actie en dialoog.

De tien ontwerpeisen zijn:

Naast de publicatie van het Rathenau Manifest, verscheen in het voorjaar van 2021 ook een Engelstalig essay in het wetenschappelijke tijdschrift Issues in Science and Technology. In het essay beschrijven Rathenau Instituut onderzoekers Dhoya Snijders en Rinie van Est hoe immersieve technologie de grens tussen nep en echt vervaagt en komen zij tot zeven regels om de samenleving te beschermen.

A Manifesto to Responsibly Extend Reality Into Virtual Realms - Issues in Science and Technology 

'Mixed reality': een kookshow met digitale ingrediënten

Artist in residence van het Rathenau Instituut, Nicky Liebregts, goot het Rathenau Manifest in een andere communicatievorm. In een bijzondere kookshow spreekt ze in ‘Mixed Reality’ met drie verschillende gasten over onze omgang met digitale technologie en de hybride wereld die is ontstaan. Bekijk de trailer van de kookshow, lees er meer over in een interview met Nicky of bekijk de afleveringen:

 

Terugkijken?

Nieuwsgierig naar meer content over VR, AR en spraaktechnologie? Kijk onze evenementen terug.

Rathenau Live 2020

Spraaktechnologie, Augmented Reality (AR) en Virtual Reality (VR) zijn in opmars. Ze kunnen ons onder andere helpen bij het uitvoeren van taken, het leren van nieuwe vaardigheden of bedrijfsprocessen ondersteunen. Rathenau Live 2020, het najaarsevent van het Rathenau Instituut, stond eind november in het teken van deze technologieën.

Talkshow Rathenau Instituut tijdens de Dutch Design Week

Tijdens deze talkshow ontvingen Rathenau Instituut coördinator Rinie van Est en onderzoeker Dhoya Snijders inspirerende gasten, met wie besproken werd hoe AR, VR en Voice de levens van mensen raken – en onder welke voorwaarden ze de samenleving kunnen verrijken.

Te gast waren Rathenau Instituut Artist in Residence Nicky Liebregts, Liza Cornet, die maatschappelijke implicaties van augmented reality op ons zelfbeeld onderzoekt aan de Universiteit Leiden, en Maarten Lens-FitzGerald, oprichter van Open Voice, die pleit voor publieke kennis om spraaktechnologie te ontwikkelen die meer is dan een gadget.

Kijk de talkshow hieronder terug:

Talkshow Rathenau Instituut Dutch Design Week 2020