calendar tag arrow download print
Doorgaan naar inhoud

Dialoog over het dier als donor

Artikel
13 mei 2021

Foto: Varkens in een stal /Michael Quiones Calle / EyeEm

Image
Varkens in een stal

Wetenschappers onderzoeken momenteel of het mogelijk is om organen, weefsels en cellen in dieren te laten groeien voor transplantatie naar de mens. Wat vinden Nederlanders hiervan? Het Rathenau Instituut en NEMO Kennislink nemen het initiatief om een brede maatschappelijke dialoog over dit onderwerp te organiseren.

Vragen voor de toekomst

Vanwege een tekort aan organen voor transplantatie, zoeken wetenschappers naar oplossingen om mensen die bijvoorbeeld een donorlong of -nier nodig hebben, te kunnen helpen. Ze bestuderen of dieren in de toekomst uitkomst kunnen bieden. Transplantatie van dierlijke organen naar mensen (xenotransplantatie) is technisch lastig en mag wettelijk niet in Nederland. Een mogelijk alternatief is het laten groeien van menselijke cellen in dieren (dan ontstaan dier-menschimeren). Deze cellen kunnen in theorie uitgroeien tot een orgaan of weefsel dat getransplanteerd kan worden naar een mens.

In de verre toekomst zou met deze techniek bijvoorbeeld een mensennier kunnen groeien in een varken. In het buitenland zijn verschillende onderzoeksgroepen bezig met het laten groeien van menselijke cellen in dieren, maar de medische toepassing is nog tientallen jaar ver weg. Als het al lukt.

Wat vinden Nederlanders van het gebruiken van dieren om er mensenorganen in te laten groeien? Willen ze dat deze mogelijke oplossing voor het orgaantekort in de toekomst beschikbaar is? Welke zorgen en vragen hebben mensen, en welke kansen ziet men? Daarover gaat de Donordier-dialoog.

Waarom nu deze dialoog?

Het onderzoek naar technieken om menselijke organen in dieren te laten groeien, is op dit moment in Nederland niet goed mogelijk. De Embryowet maakt niet duidelijk of dit mag. Vanwege deze onduidelijkheid is er ruimte om het te doen. Maar veel wetenschappers hebben liever eerst de maas in de wet gedicht.

In het buitenland vindt het onderzoek wel plaats. Eind 2021 maakten Amerikaanse chirurgen bekend dat ze voor het eerst een genetisch aangepaste varkensnier aan een mens hadden gekoppeld. En begin 2022 transplanteerden Amerikaanse chirurgen een aangepast varkenshart naar een mens. Daarnaast is het onderzoekers uit China en Amerika bijvoorbeeld gelukt om menselijke cellen in apenembryo’s te laten groeien. Al eerder maakten ze muis-mensembryo’s en kwam er een levend schaap ter wereld met menselijk weefsel. Daarom is een dialoog over ‘het dier als donor’ ook in Nederland relevant. Moet dergelijk onderzoek ook in Nederland mogelijk worden? En zo ja, welke voorwaarden stellen we dan aan verder onderzoek en eventuele toepassing? Ook die vragen zijn belangrijk in de dialoog.

Bekijk de animatie

In onderstaande animatie wordt een situatie geschetst zoals die zich in de verre toekomst zou kunnen voordoen. Hierin worden mogelijke zorgen, kansen en vragen rondom het dier als donor verbeeld.

Samenwerking

Het Rathenau Instituut en NEMO Kennislink werkten al samen voor de DNA-dialoog, een maatschappelijk gesprek waarin veel burgers werden betrokken. De Donordier-dialoog organiseren ze in samenwerking met LUMC, Erasmus MC, de Nederlandse Transplantatie Stichting [NTS], de Nederlandse Transplantatie Vereniging [NTV], de Nierpatiënten Vereniging Nederland [NVN], en RDA (geen officiële consortiumpartner). De dialoog wordt mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

De dialoog

Vanaf september 2021 worden er kleine en grote interactieve dialoogbijeenkomsten georganiseerd met verschillende groepen Nederlanders. De uitkomsten worden samengebundeld in een rapport en aan de samenleving en het ministerie van VWS aangeboden, voor verdere besluitvorming.

Meer lezen

Verzamelpagina op de website van NEMO Kennislink