Onderzoek naar innovatie in Nederland: beleid, wetenschap en samenleving

Wetenschappelijk onderzoek en innovatie zijn een onmisbaar onderdeel van onze kennissamenleving. Uit onderzoek van het Rathenau Instituut blijkt dat Nederlanders veel waardering hebben voor wetenschap en dat de Nederlandse wetenschap al lange tijd aan de mondiale top staat. Hoe zorgen we ervoor dat dit zo blijft? Hoe laten we wetenschappelijk onderzoek en beleid aansluiten bij de maatschappelijke uitdagingen van dit moment? Het Rathenau Instituut brengt het functioneren van kennisecosystemen en de rol van innovatie daarbij in kaart.

Innovatie staat momenteel op veel plekken bovenaan de agenda. Zo wil de Tweede Kamer naar een 'missiegedreven innovatiebeleid'. Innovatie moet worden ingezet om de economie te versterken en de samenleving te verbeteren. Eerdere en buitenlandse ervaringen met missiegedreven innovatiebeleid laten zien dat generieke instrumenten onvoldoende zijn en dat er ruimte moet komen voor maatwerk.

In het kort vraagt dit om innovatie van het innovatiebeleid. Dat is een uitdaging in zichzelf, die vraagt om een overheid die durft te experimenteren, risico durft te nemen en wendbaar is.

Het Rathenau Instituut onderzoekt al jarenlang hoe wetenschappelijk onderzoek en innovatie kunnen bijdragen aan maatschappelijke uitdagingen - in Nederland en wereldwijd. Hieronder vind je een collectie van de rapporten en artikelen hierover.

Maatschappelijke context en innovatie

Hoe zorgen we ervoor dat wetenschappelijk onderzoek zo is ingericht dat het ook aansluit bij de toekomstige wetenschappelijke en maatschappelijke vragen? Welke rol hebben overheden en andere partijen daarin? Lees hierover de volgende publicaties:

Artikelen

Meer aandacht nodig voor maatschappelijke context innovaties (2019)
In het Bericht aan het Parlement ‘Missiegericht innovatiebeleid in uitvoering’, staan de belangrijkste conclusies en aandachtspunten voor de vernieuwing van de doelen en instrumenten van het innovatiebeleid.
Innoveren voor maatschappelijke doelen (2019)
De nieuwe generatie van transformatief innovatiebeleid wil dat oplossingen en transitiepaden bevorderen voor de grote maatschappelijke uitdagingen van deze tijd. Gemeenten kunnen hier een grote rol inspelen, maar dat kunnen ze niet alleen.

Rapporten en factsheets

Totale investeringen in Wetenschap en Innovatie (TWIN) 2017-2023 (2019)
Jaarlijkse publicatie over de ontwikkeling van de overheidssteun voor R&D en innovatie. Deze aflevering gaat over de periode 2017-2023, en is gebaseerd op de Rijksbegroting voor 2019.
R&D investeringen in internationaal perspectief (2019)
Dit factsheet zet de financiering en uitvoering van R&D in Nederland in een internationale context.
Voorbereid op de praktijk: anticiperen op de maatschappelijke inbedding van innovatie bij onderzoeks- en ontwikkelprogramma’s (2019)
Om al tijdens de onderzoeks- en ontwikkelfase op de maatschappelijke inbedding van innovaties te kunnen anticiperen, verkende het Rathenau Instituut manieren om onderzoeks- en ontwikkelprogramma’s hierop aan te passen.
Eieren voor het onderzoek: prijs, waarde en impact van wetenschap (2019)
Literatuuronderzoek naar mogelijkheden om de economische impact van wetenschap, (en daarmee beleidsmaatregelen), in kaart te brengen. Dit rapport kwam tot stand op verzoek de Tweede Kamer, en is bedoeld om de Kamer bouwstenen te geven voor verdere discussie.
Feiten & Cijfers 'Regionale Innovatie' (2018)
Door beschikbare cijfers op stedelijk en regionaal niveau in kaart te brengen, geven we inzicht in de regionale hotspots van innovatie.
Het innovatievermogen van Nederland (2018)
In dit factsheet wordt het innovatievermogen van Nederland beschreven op basis van drie rapporten: de ‘Community Innovation Survey’ van Eurostat, de ‘Global Competitiveness Index’ van het World Economic Forum, en het ‘European Innovation Scoreboard’ van de Europese Commissie.

Innovatie en risico's van nieuwe technieken

Nieuwe technologische ontwikkelingen hebben elk hun eigen karakteristieken, maar roepen ook terugkerende vragen op. Hoeveel ruimte willen we geven aan biotechnologische en geneeskundige verbeteringen in ons leven? Begrijpen we als samenleving de consequenties en risico’s van nieuwe technieken? En hoe veranderen deze ons beeld van het goede en gezonde leven, en de grenzen van het leven?

Artikelen

Hybride aardappel biedt kansen voor Nederland (2019)
Momenteel wordt er in Nederland gewerkt aan een nieuwe techniek, de zogeheten ‘hybride veredeling’, die kan bijdragen aan een duurzamere aardappelteelt en wereldwijde voedselzekerheid.
Plantgezondheid: maatschappelijke inbedding van innovatie (2019)
Het ministerie van I&W stelt voor om de nieuwe genome-editingtechnieken bij planten en gewassen vrij te stellen van de Europese ggo-richtlijn, mits er geen vreemd DNA in het eindproduct aanwezig is. Dit heeft consequenties die goed doordacht moeten worden.

Rapporten en factsheets

Genome editing bij planten en gewassen: naar een modern biotechnologiebeleid met oog voor verschil in risico’s en bredere afwegingen (2019)
Hoe kan een gemoderniseerd biotechnologiebeleid voor planten en gewassen eruitzien dat rekening houdt met een recente uitspraak van het Europese Hof van Justitie en tegelijkertijd ten goede komt aan de samenleving?