Het innovatievermogen van Nederland
Foto: Hans van Rhoon/Hollandse Hoogte

In het kort
- Het aandeel innovatieve bedrijven in het Nederlandse bedrijfsleven ligt dicht bij het EU-27 gemiddelde.
- Nederland staat in de Top 10 van de Global Competitiveness Index van het World Economic Forum.
- Vanaf 2023 behoort Nederland tot de groep ‘innovatieleiders’ in het European Innovation Scoreboard van de Europese Commissie.
Innovatie is een breed begrip dat kan worden geoperationaliseerd in verschillende typen. In de eerste plaats kan onderscheid worden gemaakt tussen technologische en niet-technologische innovatie. Technologische innovatie betreft zowel vernieuwing van producten als processen. Niet-technologische innovatie betreft vernieuwing in zowel de organisatie als marketing. In essentie is het innovatievermogen de mate waarin organisaties in Nederland dit soort vernieuwingen tot stand weten te brengen.
In deze factsheet wordt het innovatievermogen van Nederland op basis van drie rapporten beschreven:
- De Community Innovation Survey van Eurostat
- De Global Competitiveness Index van het World Economic Forum
- De European Innovation Scoreboard van de Europese Commissie
1. Aantal innovatieve bedrijven volgens de Community Innovation Survey
De Community Innovation Survey van Eurostat bevraagt bedrijven naar hun type innovatie-activiteiten. Onderstaande figuur laat zien dat het aandeel van innovatieve bedrijven in het bedrijfsleven in Nederland met 50% dichtbij het EU-27 gemiddelde ligt.
Overig | Bedrijven met enkel productinnovatie | Bedrijven met enkel procesinnovatie | Bedrijven met zowel product- als procesinnovatie | |
Polen | 1,8 | 3,1 | 8,5 | 10,3 |
Spanje | 3,6 | 3,6 | 12,9 | 11 |
Ierland | 1,4 | 5,6 | 15,5 | 23 |
Nederland | 3,4 | 6,3 | 18,9 | 21,1 |
EU-27 | 3,8 | 5,5 | 16,7 | 24,3 |
Frankrijk | 4,2 | 6,8 | 13,8 | 26,7 |
Denemarken | 4 | 6,6 | 20,8 | 25,7 |
Finland | 6,2 | 8,2 | 18,9 | 28,6 |
Oostenrijk | 2,2 | 5,1 | 25,7 | 29,6 |
Zweden | 2,1 | 12,8 | 18,4 | 29,8 |
Italie | 6,5 | 2,8 | 20,2 | 33,7 |
Noorwegen | 4,9 | 10,9 | 17,3 | 34,5 |
Belgie | 5,7 | 4 | 32,1 | 26 |
Duitsland | 4,1 | 8,4 | 23,6 | 31,7 |
2. Innovatievermogen volgens de Global Competitiveness Index
Het World Economic Forum publiceert jaarlijks de Global Competitiveness Index (GCI) waarin landen worden gescoord op hun concurrentievermogen. Innovatie is een van de twaalf ‘pijlers’ waarop deze index wordt gebaseerd. In 2018 is de GCI 4.0 geïntroduceerd. In de jaren daarvoor was Nederland opgeklommen tot de top tien voor de sub-index innovatie. Onderstaande tabel laat de positie van Nederland zien op deze sub-index voor innovatie sinds de introductie van de GCI 4.0. In de 2019 editie bekleedt Nederland de tiende positie. In 2020 is de reguliere ranking uitgesteld, vanwege de bijzondere coronamaatregelen van landen. In de speciale 2020 editie laat het World Economic Forum zien hoe herstel van de coronacrisis kan leiden tot productieve, duurzame en inclusieve economische systemen.
2019 | 2018 | 2017 | |
Duitsland | 1 | 1 | 1 |
Ver. Staten | 2 | 2 | 2 |
Zwitserland | 3 | 3 | 3 |
Taiwan, China | 4 | 4 | 4 |
Zweden | 5 | 5 | 6 |
Zuid Korea | 6 | 8 | 10 |
Japan | 7 | 6 | 7 |
Ver. Koninkrijk | 8 | 7 | 5 |
Frankrijk | 9 | 11 | 11 |
Nederland | 10 | 9 | 8 |
Denemarken | 11 | 12 | 14 |
Finland | 12 | 10 | 9 |
Singapore | 13 | 14 | 13 |
Oostenrijk | 14 | 15 | 15 |
Israel | 15 | 16 | 17 |
Canada | 16 | 13 | 12 |
België | 17 | 17 | 16 |
Australië | 18 | 18 | 19 |
Luxenburg | 19 | 19 | 18 |
Noorwegen | 20 | 20 | 20 |
3. Innovatievermogen volgens de European Innovation Scoreboard
De Europese Commissie heeft een scoreboard ontwikkeld voor het innovatievermogen van Europese landen. De European Innovation Scoreboard (EIS; in de periode 2010-2015 Innovation Union Scoreboard geheten) laat de positie van de EU-landen op een samenvattende indicator voor de innovatieve prestaties van landen zien. De landen worden ingedeeld in een viertal groepen: innovatieleiders, sterke innovatoren, middelmatige innovatoren en bescheiden innovatoren. Nederland behoorde tot 2015 tot de groep van sterke innovatoren, vanaf 2015 was Nederland innovatieleider. In 2021 was Nederland een sterke innovator en in 2023 wederom een innovatieleider. Binnen de meeste dimensies presteert Nederland op of boven het EU-27 gemiddelde.
De prestatie van landen in 2023 ten opzichte van die van de EU in 2015 | |
DEN | 149,2 |
ZWE | 145,9 |
FIN | 145,6 |
NED | 139,6 |
BEL | 136,4 |
OOS | 130 |
DUI | 127,8 |
LUX | 127,2 |
IER | 125,6 |
CYP | 114,3 |
FRA | 114,2 |
Uit ICT, Kennis en economie van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
In de Community Innovation Survey wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende typen innovatie:
- Productinnovatie: het bedrijf heeft een of meerdere nieuwe of sterk verbeterde producten geïntroduceerd. Dit kunnen goederen of diensten zijn die nieuw voor de markt zijn of alleen nieuw voor het bedrijf.
- Procesinnovatie: het bedrijf heeft een of meerdere nieuwe of sterk verbeterde processen of methodes in gebruik genomen. Deze nieuwe processen of methodes kunnen betrekking hebben op: de productie van goederen of diensten; de logistiek (levering of distributie) van inputs (goederen of diensten); ondersteunende activiteiten voor de processen, zoals onderhoudssystemen of aankoop-, boekhoudkundige- of calculatiemethodes. De processen of methodes kunnen nieuw voor de markt zijn of alleen nieuw voor het bedrijf.
- Organisatorische innovaties: het bedrijf heeft een of meer van de volgende innovaties geïntroduceerd: nieuwe bedrijfsprocedures; nieuwe methodes om professionele verantwoordelijkheden te organiseren en beslissingen te nemen; nieuwe methodes om externe relaties met andere bedrijven of instellingen te organiseren.
- Marketinginnovaties: het bedrijf heeft innovaties geïntroduceerd in: het esthetisch ontwerp of de verpakking van producten; de wijze waarop het bedrijf nieuwe media gebruikt om producten te promoten; de wijze waarop het bedrijf producten in de markt positioneert of nieuwe verkoopkanalen gebruikt; de wijze waarop het bedrijf de prijs van producten bepaalt.
Voor een uitleg van de gebruikte definities en afkortingen verwijzen we graag naar de webpagina Definities en afkortingen.