Veelgestelde vragen

Dit rapport gaat over de recente opkomst van strategische publiek-private partnerships tussen bedrijven en universiteiten. Door strategische partnerships krijgen bedrijven en universiteiten nieuwe opties. Tegelijkertijd roepen ze ook allerlei nieuwe vragen op, zowel voor de direct betrokkenen (hoe organiseer je zoiets op een goede, verantwoorde manier?) als voor universiteiten (voor wie ben je er?), overheden (stimuleren, faciliteren, afremmen?) en de maatschappij als geheel.  Het rapport gaat na wat implicaties zijn voor wetenschaps-, innovatie- en regionaal beleid.

Het verschijnsel strategische partnerships is nog nieuw en in ontwikkeling. Het biedt kansen voor de wetenschap, omdat het de opleiding van studenten en promovendi verbreedt en onderzoekers er op hoog niveau onderzoek kunnen doen. Tegelijk helpt het om Nederland aantrekkelijk te houden als kennisland: onze kenniseconomie kan daarmee R&D-investeringen aantrekken op basis van kennis in plaats van belastingvoordelen.

Daarnaast roept de opkomst van partnerships nieuwe vragen en afwegingen op. Bijvoorbeeld over hoeveel invloed grote bedrijven hebben op onderzoeksagenda’s. Is er nog wel sprake van een ‘eerlijk speelveld’ als grote bedrijven wel, maar het mkb bijvoorbeeld geen toegang heeft tot innovatieve kennis? Leidt het fenomeen tot het ongewenst weglekken van kennis en talent naar het buitenland? Het rapport heeft als doel beter zicht te krijgen op het fenomeen en de mogelijke effecten op universiteiten en hun relaties met het bedrijfsleven. Deze inzichten kunnen politici, beleidsmakers, en andere besluitvormers helpen beter in te spelen op deze ontwikkeling.

Bedrijven kunnen op deze manier nauw betrokken zijn bij wetenschappelijk onderzoek en bij (top)onderzoekers. Het kan een aantrekkelijk alternatief zijn voor research in eigen huis (te duur en riskant), voor contractonderzoek (te concreet) als ook voor een reeks van losse samenwerkingsprojecten met wisselende partners (te versnipperd).

Voor universiteiten is het een manier om talent aan te trekken en vast te houden en op hoog niveau onderzoek te doen waarvoor anders geen financiering mogelijk zou zijn.

Voor onderzoekers is het interessant om toegang te krijgen tot kennis en expertise, data en faciliteiten van bedrijfspartners. Dat verhoogt de maatschappelijke relevantie van wetenschappelijk onderzoek.

Tegelijkertijd moeten bedrijven en universiteiten een goede balans vinden tussen academische en commerciële belangen.

Het rapport is gebaseerd op onder meer drie casestudies (Chemelot InSciTe, DELTA Lab en ARCNL). Duidelijk is geworden dat het hier om maatwerk gaat. De specifieke vorm die partners kiezen hangt af van wat ze precies beogen en wat ze elkaar kunnen bieden. Het maakt ook uit op welke manier (regionale) overheden bij het partnership betrokken kunnen worden – als subsidieverstrekker of zelfs als partner. Meer dan in andere samenwerkingsvarianten, moet men bereid zijn om te investeren in de relatie, en om de afstand die er onvermijdelijk is tussen academische en commerciële partners te verkleinen en te overbruggen. Het gaat niet alleen om geografische nabijheid (colocatie, frequent bezoek), maar ook om cognitieve nabijheid (gedeelde kennisbasis), organisatorische nabijheid (gemengde organisatiecultuur) en sociale nabijheid (goede relaties en gedeelde netwerken).

We leren ook dat strategisch samenwerken niet vanzelfsprekend is, en van beide partijen het nodige vraagt: elkaar leren kennen, rekening houden met elkaars belangen/missies/culturen, tijd en energie steken in de relatie, bewaken van publieke taak van universiteiten, etc. In feite gaat het om het vinden van een nieuwe manier van werken die past bij zowel de academische als de commerciële bedoelingen.

Strategische partnerships hebben niet alleen gevolgen voor de direct betrokken onderzoeksgroepen en industriële onderzoekers, maar ook voor hun organisaties en voor de bredere omgeving. Er komen allerlei belangen samen in een strategisch partnership. Momenteel ontwikkelen de betrokkenen zelf hun eigen manieren om hun strategisch partnership vorm te geven. Het gaat om maatwerk. Maar er is een publiek belang om hier gezamenlijk over na te denken, van elkaar te leren, en te komen tot verantwoorde keuzes in het aangaan van en vormgeven aan strategische partnerships. Hierbij kan een integraal afwegingskader behulpzaam zijn. Dit afwegingskader biedt houvast bij besluiten over welke strategische partnerships wel of niet wenselijk zijn, en welke voorwaarden daarbij passen.