Discussie over datacentra moet zich verbreden naar de hele digitale infrastructuur

Een schone, betrouwbare, betaalbare, veilige en ruimtelijk inpasbare energievoorziening. Dat zijn de doelstellingen die de Nederlandse overheid heeft vastgesteld voor het energiebeleid. Die principes zou het kabinet volgens het Rathenau Instituut goed kunnen gebruiken voor het digitale-infrastructuurbeleid dat Nederland hard nodig heeft. Onze digitale infrastructuur is inmiddels zo belangrijk geworden voor de samenleving dat ze kenmerken heeft van een nutsvoorziening. Dat betekent dat publieke waarden leidend moeten zijn bij het maken van beleid.

Voor het rapport Beter beslissen over datacentra; de noodzaak van een breed publiek perspectief op de digitale infrastructuur, onderzocht het Rathenau Instituut welke politieke en maatschappelijke discussies er spelen over datacentra en hoe de verschillende overheden daarop inspelen. Het instituut pleit ervoor om niet alleen te focussen op de grote centra die nu volop in de belangstelling staan, maar te kijken naar de hele infrastructuur die de digitalisering van onze samenleving mogelijk maakt. Daarbij gaat het ook om kabels, zendmasten, ontvangers, schakelaars en routers, plus de functies die zij in samenhang vervullen.

Wat we in Nederland willen met die digitale infrastructuur zou onderdeel moeten zijn van een maatschappelijk debat. Daaraan zouden niet alleen bestuurders en deskundigen moeten meedoen maar ook burgers. Om dat debat te voeden, is er volgens het Rathenau Instituut ook meer kennis nodig. Zo wijzen voorstanders van datacentra bijvoorbeeld vaak op de financieel-economische voordelen ervan, terwijl die niet onderbouwd worden door onafhankelijk onderzoek.

‘Het is goed dat de Tweede Kamer eind deze maand discussieert over de grote datacentra’, zegt directeur Henk de Jong van het Rathenau Instituut. ‘Maar wij zien het risico dat de discussie daarna stilvalt. De vraag of we als samenleving voor of tegen dat soort grote centra zijn, is niet de belangrijkste. Het gaat erom hoe we onze hele digitale infrastructuur inrichten en wat we daarin belangrijk vinden.’

De digitale samenleving is een van de vier grote thema’s waar het Rathenau Instituut onderzoek naar doet. Drie vragen staan daarbij centraal. Hoe herwinnen we de zeggenschap over essentiële digitale infrastructuur? Hoe leven we samen in een reële en digitale wereld die steeds meer met elkaar vervlochten raken? Hoe kunnen we duurzaamheid laten samengaan met digitalisering?