In gesprek met jongeren over technologisch burgerschap
Een voorbeeld van een creatief maakproces is de slimme oester. In de oester zit een parel die een orkageluid afgeeft zodra dolfijnen in de buurt van een net zwemmen. (Foto: Anna Trap - Waag)
Al jaren wijst het Rathenau Instituut op de noodzaak van technologisch burgerschap. Maar hoe vorm je technologisch burgerschap bij jongeren? En hoe weet je of de ontwikkeling daarvan plaatsvindt? Dat onderzoeken we binnen het project Technologisch burgerschap.
Wat is technologisch burgerschap?
Van vaccinaties tot kerncentrales, van sociale media tot kunstmatige intelligentie. Technologie speelt op allerlei manieren een belangrijke rol in onze levens. Het beïnvloedt hoe we zelf leven en hoe we samenleven met anderen. Op een grotere schaal beïnvloedt het ook de werking van onze democratische rechtstaat. Denk bijvoorbeeld aan de effecten van misinformatie op stemgedrag of de mogelijkheid om kennis uit te wisselen met mensen van over de hele wereld.
De ontwikkeling van technologisch burgerschap maakt het mogelijk voor mensen om de kansen van technologie beter te begrijpen. Het biedt hun de kennis en weerbaarheid om met de risico’s van technologie om te gaan en bewuste keuzes te maken.
Dat kan in de persoonlijke sfeer wanneer iemand bijvoorbeeld de keuze maakt om niet met de auto te reizen, maar met het openbaar vervoer. Dat kan in de sociale omgeving wanneer een jongere opa of oma helpt met veilig internetbankieren. Het kan ook in de politieke sfeer, bijvoorbeeld wanneer iemand besluit om te protesteren tegen nieuwe privacywetgeving.
Technologisch burgerschap gaat dus over het herkennen van en omgaan met de kansen en risico’s van technologie en het zelfstandig of gezamenlijk vormgeven van de technologische wereld.
Jongeren en technologisch burgerschap
De ontwikkeling van technologisch burgerschap start al op vroege leeftijd. Jongeren leren iedere dag van hun ervaringen met de technologie om hen heen. Daarnaast is technologisch burgerschap tegenwoordig ook vaak onderdeel van opvoeding en educatie.
Maar wat is er nodig om de ontwikkeling van technologisch burgerschap bij jongeren te stimuleren? Welke rol kunnen creatieve maakprocessen daarbinnen spelen? En hoe praat je over technologisch burgerschap met elkaar?
Antwoorden op deze vragen zoekt het Rathenau instituut samen met Waag Futurelab, stichting Designathon Works, academie NewTechKids en de leerlingen van de Christelijke Scholengemeenschap Buitenveldert. Het onderzoek wordt medegefinancierd door CLICKNL, het kennis- en innovatienetwerk van de creatieve industrie.
De resultaten van het project verwachten wij begin 2024 te publiceren.
De slimme oester als creatief maakproces
Een voorbeeld van een creatief maakproces is de slimme oester van Irma (14) en een van haar klasgenoten van de Christelijke Scholengemeenschap Buitenveldert. Zij maken zich zorgen om een dolfijnensoort die op dit moment ernstig bedreigd wordt en wilden iets bedenken om de kans te verkleinen dat dolfijnen worden opgevist, al dan niet per ongeluk. In hun oester zit een parel die een orkageluid afgeeft zodra dolfijnen in de buurt van een net zwemmen. Orka’s zijn de natuurlijke vijand van dolfijnen. Zo worden ze afgeschrikt en zwemmen ze hopelijk een andere richting uit. De keuze voor de oester is vanwege het milieu, leggen de jongeren uit. Oesters liggen toch al in de zee en brengen geen schade aan. Dit prototype is belangrijk voor dolfijnen zelf, maar ook voor bijvoorbeeld vissers. Zij kunnen zo voorkomen dat dolfijnen per ongeluk in hun netten belanden.
Meer lezen over dit thema?
