calendar tag arrow download print
Doorgaan naar inhoud

California dreaming: making money with health

nieuws
03 november 2017
Apps Big data e-Health Patiëntendossier
Dokters zijn allang niet meer de enigen die gegevens over onze gezondheid inzien. Philips, Siemens, Apple, maar ook kleine startups: steeds meer technologiebedrijven maken health apps.

De komende weken zijn onderzoekers van het Rathenau Instituut Lisa van Bodegom en Maartje Niezen in Californië om onderzoek te doen op het gebied van gezondheid. Dit richt zich met name op de nieuwe commerciële partijen die een rol spelen in de digitalisering van de zorg. 

De ervaringen zijn te lezen in het blog California blues: gebarsten bubbel en toekomstmuziek.

Diensten waarbij data over leefstijl, maar ook data van medische dossiers van gebruikers worden verzameld, zijn big business. Bedrijven begeven zich op de zorgmarkt; maar hoe verdienen ze eigenlijk aan gezondheidsdata? En wat betekent dat uiteindelijk voor gebruikers? Deze, en andere vragen nemen we deze maand mee naar Silicon Valley, het innovatie-epicentrum voor hightech bedrijven en de bestemming van miljarden dollars van (durf)investeerders.

Waarom onderzoekt het Rathenau Instituut dit?

Het Rathenau Instituut onderzoekt de effecten van wetenschap en technologie op de maatschappij. Digitalisering van de zorg hoort daar ook bij. De Nederlandse overheid stimuleert het gebruik van digitale technologieën in de zorg, zoals e-health toepassingen en wil mensen zelf ook online inzage bieden in hun eigen medische dossiers. Tegelijkertijd zien we nieuwe commerciële partijen - die voorheen geen producten voor de zorg ontwikkelden of zorg verleenden- zoals Apple en Microsoft, betrokken raken bij onze gezondheid en zorg. Zo biedt Microsoft de HealthVault aan; een online omgeving waar mensen hun gezondheidsinformatie online kunnen verzamelen, opslaan, gebruiken en delen.  Apple belooft met zijn health app eenvoudig inzicht te bieden in gezondheid zodat we persoonlijke gezondheidsdoelen eenvoudiger behalen. Ook zien we verzekeraars samenwerken met bedrijven. Maar bij veel apps is het onduidelijk wie allemaal toegang heeft tot de verzamelde data en wat er vervolgens mee wordt gedaan. Apps als Runkeeper en Endomondo en de dieet-apps Lifesum en MyFitnessPal delen volgens onderzoek van de Consumentenbond persoonlijke gegevens en je exacte locatie met onbekende 'derden'. Een ander onderzoek, Who knows what about me? keek naar 110 populaire gratis Android- en iOS-apps. Hieruit bleek dat Google en Facebook bijna altijd meekijken. Dat is iets wat je als consument eigenlijk wel vooraf zou willen weten. 

Lifestyle apps, fitness trackers en patiënten-portalen bieden mogelijkheden om zelf onze gezondheidsdata bij te houden en te beheren. Dit geeft ons het gevoel van controle. Tegelijkertijd zijn we het overzicht kwijt. De toegenomen samenwerking tussen medische professionals en commerciële partijen zorgt voor een groot aantal betrokken partijen en uitwisselingen van gegevens. We weten niet langer wie precies onze gezondheidsdata hebben, wat er mee gebeurt, wie er aan verdient en wie precies waar verantwoordelijk voor is.  Wat betekent het voor je gezondheid als je steeds meer zelf je zorggegevens kunt managen?

Het Rathenau Instituut deed eerder al onderzoek naar deze vragen. Daarover publiceerden we onder meer de rapporten De Meetbare Mens en Opwaarderen. Nu verdiepen we dit met onderzoek in Californië.

Waarom onderzoek doen in Californië?

Silicon Valley is het walhalla voor startups en een mondiaal centrum voor hightech innovatie. Baanbrekende vernieuwingen van de laatste decennia op internetgebied komen hier vandaan. Ook als het gaat om health data management loopt men in Californië voorop. Welke nieuwe mogelijkheden zijn er? Hoe beïnvloeden zij gezondheid, en hoe reguleert de VS dit? Hoe passen deze ontwikkelingen in Nederland? En wat moet er dan veranderen in de Nederlandse zorg?

Om een beter beeld te krijgen, reizen twee medewerkers van het Rathenau instituut in november mee met de Digital Health Mission to San Francisco. De missie wordt georganiseerd door Task Force Health Care, het publiek-private platform voor de Nederlandse Life Sciences and Health sector, en NextHealth, een consultancy gericht op digital health. De Nederlandse delegatie, bestaande uit acht organisaties en bedrijven actief binnen het digital health domein, wil activiteiten aan de westkust van de VS ontwikkelen. Gedurende de week maken zij kennis met healthcare stakeholders in Silicon Valley en de Bay Area. Verzekeraar Kaiser Permanente, Stanford University, University of California San Francisco en partijen als SanoSurgery en Propeller Health. In samenwerking met het Nederlandse Consulaat Generaal in San Francisco doet het Rathenau Instituut tot eind november verder onderzoek.

Kijken in de keuken van de toekomst

De sterk op innovatie gerichte ondernemerscultuur in Silicon Valley kenmerkt zich door snelle ontwikkeling via lean en agile ontwerpmethodes. Het visionaire denken in combinatie met nieuwe technologie leidt tot bruikbare producten en diensten voor het managen van gezondheid via gezondheidsdata. Het genereren, verwerken en toepassen van zoveel gezondheidsdata heeft implicaties voor zaken als privacy en persoonlijke autonomie. De druk om snelle successen te produceren, en waarde en winst te creëren voor (durf)investeerders laat niet altijd ruimte voor ethiek, zeker niet op lange termijn. Toch voelen bedrijven een verantwoordelijkheid. Welke oplossingen en manieren om ethics by design te incorporeren zijn in ontwikkeling in de VS? Ook hier kunnen we van leren voor de Nederlandse situatie. In elk geval zal het ons aan het denken zetten over de consequenties en mogelijkheden van meer digitalisering in het medische domein. En de rol van commerciële partijen hierin.