Aflevering 3 van ‘Herschept’, een podcast over de synthetische cel

Wereldwijd is er een ontwikkeling gaande waarin multidisciplinaire netwerken van wetenschappers bouwen aan de eerste synthetische ofwel kunstmatige cel, een levende cel gemaakt in het lab. Het Nederlandse consortium Building a Synthetic Cell (BaSyC) is een van die groepen. Het BaSyC-consortium bestaat uit zes onderzoeksinstituten, die tien jaar lang hun kennis en krachten bundelen om vanuit moleculen (een bottom-up-aanpak) een kunstmatige cel te bouwen. Het onderzoek moet inzicht geven in de manier waarop leven ‘werkt’.

De rol van het Rathenau Instituut als onderdeel van dit onderzoeksprogramma, is om reflectie en maatschappelijk debat te stimuleren. Binnen het Future Panel on Synthetic Life organiseren we dialogen tussen veertien internationale experts uit natuur- en sociale wetenschappen, ethici, kunstenaars en communicatiewetenschappers over belangrijke maatschappelijke en ethische vragen die de techniek oproept. Want: wie heeft er straks zeggenschap over de synthetische cel, kun je kunstmatig leven patenteren en welke gevolgen kan dit hebben voor de samenleving? Hoe kan het ontwikkelen van de synthetische cel bijdragen aan een eerlijke en duurzame samenleving?

Het is belangrijk dat er vanuit dit verkennende debat een breder maatschappelijk debat ontstaat, waarin meer mensen in de samenleving in gesprek gaan over deze vragen. Met de podcastserie ‘Herschept’ willen het Rathenau Instituut en Mies Loogman het onderwerp van de synthetische cel voor een groter publiek tastbaar en toegankelijk maken. Daarom nodigen we iedereen uit om hierover na te denken en met ons, en elkaar, over te praten.

In het najaar van 2021 presenteert het Rathenau Instituut de uitkomsten van de gesprekken van het Future Panel in de vorm van een paper met agendapunten voor het academische, politieke en publieke debat over de maatschappelijke betekenis van het onderzoek naar de synthetische cel.

Het Nederlandse Building a Synthetic Cell consortium is een bijzonder onderzoeksprogramma. Wetenschappers vanuit verschillende achtergronden werken binnen dit consortium samen om uiteindelijk één levende cel te bouwen. Via de Zwaartekracht-subsidie van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap kreeg het programma 18,8 miljoen euro toegekend. Dit betekent dat het onderzoek als vernieuwend en invloedrijk wordt gezien, en het zou kunnen leiden tot doorbraken van internationaal niveau.

Maar wie heeft er straks de macht over deze techniek, die kan bijdragen aan een duurzamere wereld, maar misschien ook aan meer ongelijkheid? Waarom willen we leven met synthetische cellen? En hoe gaan we hierover met elkaar in gesprek? Op die vragen proberen we in de derde aflevering van de podcastserie een antwoord te geven.

In deze (voorlopig) laatste aflevering komen de initiators van het BaSyC-onderzoeksprogramma aan het woord. Wanneer Mies Loogman hen vraagt waarom ze een synthetische cel willen bouwen, dan geven ze een simpel antwoord: ze willen begrijpen hoe het leven werkt. En dit onderzoek is een manier om daar een bijdrage aan te leveren. Of daar ooit een autonome cel uit voortkomt die zichzelf kan delen, is nog maar de vraag, realiseren de onderzoekers zich. De “reis” naar de mogelijke cel toe is daarom óók belangrijk. Die kan immers evengoed waardevolle inzichten geven.

Naast de onderzoeksgroepen die in het lab bouwen aan de synthetische cel, is er ook een groep die kijkt naar filosofische, ethische en maatschappelijke aspecten rondom de synthetische cel. Hiervoor is er  onder andere het eerder genoemde Future Panel opgericht. Volgens de leden van dit panel is de synthetische cel aan de ene kant een technologie die ons hoop biedt. De cel kan in potentie bijdragen aan oplossingen voor grote maatschappelijke vraagstukken zoals klimaatverandering. Aan de andere kant kan de nieuwe technologie ook bijdragen aan bijvoorbeeld een meer ongelijke samenleving. Zeker omdat er potentieel veel geld en macht gegeneerd kan worden.

De panelleden vergelijken in het gesprek de komst van de synthetische cel meermaals met de komst van het internet. Met de komst van het internet was er de verwachting dat  deze innovatie voor meer gelijkheid zou zorgen. Het internet zou iedereen toegang bieden tot informatie, en het mogelijk maken om over de hele wereld met elkaar te communiceren. Achteraf gezien zijn er veel verschillende gevolgen geweest. Anno 2021 heeft nog steeds niet iedereen toegang tot het internet. En het internet heeft ook tot tal van problemen geleid rondom regelgeving en privacy.

Daarom moeten we volgens de panelleden in het debat verder kijken dan de voor- en nadelen van een technologie. We moeten eigenlijk tien stappen vooruit denken, en ons een voorstelling maken van de  impact van de synthetische cel. Door dat te doen, kunnen we nu op die mogelijke impact inspelen. We moeten samen in gesprek gaan over onze toekomstige samenleving. In wat voor samenleving willen we leven en hoe kunnen we daar komen? Door op deze manier te denken en met elkaar hierover te praten, kunnen we de invloed die we zelf als mensen hebben op de ontwikkeling van de technologie ook beter meewegen in onze meningsvorming.

En dit is belangrijk, omdat de synthetische cel veelomvattende vragen oproept. Het zijn fundamentele vragen over ons bestaan, de manier waarop we met elkaar samenleven, en de plek die technologie daarin heeft. De derde aflevering van de podcast besluit dan ook met vragen, gericht aan jou, de luisteraar. Het verhaal over de synthetische cel is nog niet af, en het ‘spel’ is nog niet uitgespeeld. Maar we kunnen wel al met elkaar spreken over de vragen die de synthetische cel oproept.

Het Rathenau Instituut nodigt je daarom uit om jouw mening over dit onderwerp met ons te delen. Vul de vragenlijst hieronder in, en laat ons weten welke wensen, eisen en behoeftes volgens jou moeten terugkomen in het ontwerpproces. We gebruiken de (anonieme) antwoorden van deze vragenlijst voor ons onderzoek naar de maatschappelijke betekenis van de synthetische cel.

Hoe zie jij de toekomst voor je; met of zonder de synthetische cel? Gebruik de vragenlijst om hierover te praten met mensen in je omgeving;  je vriend(in), vader, oma, oom of buurvrouw. En deel je antwoorden met ons via de volgende link: 

Het verhaal van de synthetische cel gaat verder. De wetenschappers van het onderzoeksprogramma Building A Synthetic Cell bouwen de komende vijf jaar door aan de synthetische cel, in de hoop te ontdekken ‘hoe het leven werkt’. Wij hopen jullie in de toekomst met nieuwe afleveringen verder mee te nemen in deze onderzoekswereld en de ontwikkelingen van, en rondom, de synthetische cel. Mocht je op de hoogte willen blijven van ons onderzoek naar de synthetische cel en / of naar nieuwe podcastafleveringen die we in de toekomst hopen te gaan maken, stuur ons dan een mailtje met onderstaande link.

Gerelateerde content: