Forse terugval verwacht in publieke uitgaven aan R&D en innovatie Nederland
Foto: Alireza Parpaei via Unsplash
De Nederlandse overheidsuitgaven voor onderzoek en ontwikkeling dalen van 9,7 miljard euro in 2024 naar 8,4 miljard euro in 2029. Ook lopen de fiscale voordelen voor onderzoek bij bedrijven minder hard op dan in veel andere landen. Dat staat in de publicatie 'TWIN 2023-2029 – Totale investeringen in wetenschap en innovatie' die het Rathenau Instituut vandaag uitbrengt.
In het kort:
- Nederland investeert de komende jaren fors minder in onderzoek en ontwikkeling.
- Daarnaast lopen de fiscale voordelen voor onderzoek bij bedrijven minder hard op dan in veel andere landen.
- Wel zijn Nederlandse onderzoekers zeer succesvol in het binnenhalen van financiering uit Europa.
Na een eerdere stijging tussen 2023 en 2024, dalen de R&D-investeringen van de rijksoverheid tussen 2024 en 2029 met 14%: van 9,7 miljard euro naar 8,4 miljard euro (-1,3 miljard euro). De twee grootste oorzaken hiervan zijn de bezuinigingen op het Nationaal Groeifonds, dat duurzame economische groei stimuleert, en op de bijdrage voor onderzoek aan de universiteiten en umc’s. Gerekend als aandeel van het bruto binnenlands product zakt het percentage van 0,86% in 2024 naar 0,66% in 2029. Zo'n laag percentage is niet meer voorgekomen sinds de ramingen op de Rijksbegroting 2020.
Niet alleen de overheidsinvesteringen dalen. Ook de fiscale voordelen voor onderzoek bij bedrijven als percentage van het bruto binnenlands product lopen terug. Deze fiscale maatregelen zijn bedoeld om het voor bedrijven aantrekkelijker te maken om te investeren in R&D en daarmee innovaties te versterken en te versnellen. Jarenlang stond Nederland in de top 10 van de internationale ranglijst. 'Maar daar zijn we uit gezakt', zegt coördinator Alexandra Vennekens van het Rathenau Instituut. 'We zijn een middenmoter geworden. We bungelen rond de internationale gemiddelden.'
Nederland wel topscorer bij Europese subsidies
Wat verder opvalt in de meerjarenvergelijking is dat Nederlandse onderzoekers absoluut en procentueel gezien alsmaar meer geld uit Europese fondsen halen. Sinds de start van Horizon Europe in 2021 sleepten Nederlandse onderzoekers ongeveer 1,1 miljard euro per jaar binnen. Bij Horizon 2020, dat liep van 2014 tot en met 2020, was dat 769 miljoen per jaar. Nederland staat in absolute bedragen bij Horizon Europe op plek vier na de grote landen Duitsland, Frankrijk en Spanje en bijvoorbeeld boven Italië.
Procentueel gezien krijgt Nederland de laatste jaren bijna 9% van het beschikbare Europese wetenschapsgeld. Dat is sinds de metingen dertig jaar geleden begonnen nog nooit zo hoog geweest. Ons land heeft met 21% ook een van de hoogste honoreringspercentages.
Cijfers verzameld volgens internationale afspraken
Het Rathenau Instituut gaat voor de begroting en meerjarenramingen uit van de rijksbegrotingen van Prinsjesdag. Daarmee volgt het de internationale afspraken voor het opstellen van R&D-statistieken. Eventuele veranderingen gedurende het jaar, bijvoorbeeld door de voorjaarsnota, worden meegenomen in de volgende TWIN-cijfers. In de rapportage beschrijft het instituut wel zo goed als het kan welke belangrijke veranderingen er in de financiering verwacht worden.
Over het Rathenau Instituut
Het Rathenau Instituut houdt zich al bijna veertig jaar bezig met onderzoek en debat over de impact van wetenschap, technologie en innovatie op de samenleving. Een van de taken is het vergroten van het inzicht in de werking van het wetenschapssysteem. Dit doet het instituut onder andere met analyses en door het beschikbaar stellen van feiten en cijfers zoals in de vandaag verschenen publicatie.
