Speculatieve prototypes voor een inclusiever internet
Hoe zou een online wereld eruitzien waar iedereen zich vrij en veilig voelt? En waarom lijkt het zo moeilijk die wereld voor te stellen? De keuzes die ontwerpers maken wanneer ze apps en omgevingen bouwen kunnen vanzelfsprekend lijken. Alsof het internet nu eenmaal zo hoort te werken, maar dat is niet zo. De manier waarop online omgevingen zijn gestructureerd kunnen onbewust andere ideeën uitsluiten. Uiteindelijk gaan we dan geloven dat er geen echte alternatieven mogelijk zijn, en houdt het systeem zichzelf in stand.
We ontwikkelden vijf speculatieve prototypes rondom vijf thema’s uit het onderzoek Inclusief online. In dat onderzoek laten we zien dat het huidige ontwerp van online omgevingen tekortschiet en dat fundamentele rechten van mensen nu online onvoldoende worden beschermd. Online haat maakt het bijvoorbeeld moeilijk voor veel mensen om gebruik te maken van hun vrijheid van meningsuiting. En een gevoel van autonomie is bij veel online platformen ver te zoeken. Aan de hand van vijf persona’s laten we zien hoe het anders zou kunnen.
Want met een beetje verbeelding kunnen we wél een ander internet ontwerpen. Dat is waar speculatieve prototypes aan bij kunnen dragen: ontwerpen die niet bedoeld zijn als hapklare oplossing, maar als startpunt om onze verbeelding te prikkelen. Ze laten ons zien hoe online omgevingen kunnen functioneren buiten de huidige dominante logica en ontwerpprincipes om.
Contact met contentmoderatoren
In een van die prototypes hebben mensen bijvoorbeeld de mogelijkheid te bellen met een contentmoderator nadat hun post offline is gehaald. Dat staat lijnrecht tegenover hoe online omgevingen nu vaak werken: zonder mogelijkheid tot persoonlijk contact met medewerkers van platformen. Contentmoderatoren zijn onzichtbaar, of zelfs volledig vervangen door kunstmatige intelligentie. Waarom zien we het als volstrekt normaal dat we geen persoonlijk contact kunnen hebben met bedrijven die een grote rol spelen in wat we online mogen delen en zien?
Controle over bereik
Ook het control-over-sharing-prototype staat op een aantal punten lijnrecht tegenover hoe veel hedendaagse online omgevingen functioneren. In plaats van te optimaliseren voor maximale zichtbaarheid, dataverzameling en engagement, zet dit prototype juist autonomie, controle en contextgevoeligheid centraal. In de visie van online omgevingen ligt de nadruk vaak op individuele verantwoordelijkheid van gebruikers. Bijvoorbeeld door zichzelf neer te zetten als facilitator en tussenpartij voor het delen van inhoud. Dit prototype legt juist een deel van de verantwoordelijkheid van het begeleiden van mensen die viral gaan bij het platform zelf, zonder dat de gebruikers autonomie verliezen.
Deze prototypes kwamen tot stand tijdens en na afloop van ontwerpsessies met Nederlandse LHBTIQ+-ers die meededen in ons onderzoek. De prototypes horen bij de publicatie 'Inclusief online' en zijn ontworpen om een publiek debat uit te lokken over de toekomst van het internet en het type online wereld waar we in willen leven.
Meer lezen?
Of lees meer over het onderzoek in de publicatie Inclusief online:
