Onafhankelijk onderzoek is gedeelde verantwoordelijkheid

nieuws

02 oktober 2018

Rijkskennisinstellingen Publieke kennisorganisaties Integriteit

Ministeries en rijkskennisinstellingen zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de onafhankelijkheid en integriteit van onderzoek voor beleid. Om die onafhankelijkheid en integriteit te waarborgen hanteren zij een breed scala aan maatregelen. Dat blijkt uit de inventarisatie die wij uitvoerden op verzoek van rijkskennisinstellingen, zoals het KNMI en het RIVM.

Ministeries en rijkskennisinstellingen (RKI’s) hebben de laatste tijd veel aandacht voor onafhankelijkheid en integriteit van onderzoek. Zo is onlangs aan de Gedragscode Integriteit Rijk een paragraaf toegevoegd over hoe om te gaan met onderzoek.

Toch wordt de verantwoordelijkheid voor onafhankelijkheid en integriteit van onderzoek niet evenredig gedeeld. Ministeries onderkennen het belang ervan, maar dit vertaalt zich niet altijd naar de praktijk.

Alle negen onderzochte RKI’s hebben manieren gevonden om hun onafhankelijkheid en integriteit te waarborgen. Die verschillen door de bestuurlijke en fysieke afstand tot het ministerie waar ze bij horen. De RKI’s hanteren verschillende gedragscodes en praktijken op het gebied van kwaliteitscontrole. Ook de afspraken over communicatie van onderzoeksresultaten lopen uiteen. Verder verschillen de processen om tot een werkprogramma te komen en worden zij verschillend gefinancierd.

In het rapport Met gepaste afstand laten we zien dat ministeries en RKI’s een ‘harde’ met een ‘zachte’ aanpak combineren om onafhankelijkheid en integriteit te waarborgen. Een ‘harde’ aanpak, zoals wettelijke afspraken en protocollen, is belangrijk en noodzakelijk. Maar dat werkt pas goed als het samengaat met gedragscodes en andere ‘zachte’ maatregelen die rolvastheid, bewustzijn van de beleidscontext en politieke gevoeligheid bevorderen.