Niet-bruinende appels, ze zijn al te koop in de VS

Nu is er de Arctic Apple, een appel die niet bruin wordt als je hem snijdt. Zijn dit soort innovaties in voedsel gewenst? Komen ze ook naar Nederland?

Het Rathenau Instituut draagt al jaren bij aan het debat over biotechnologie. De reacties op de Arctic Apple doen sterk denken aan de botsende maatschappelijke waarden in onze publicatie Algae oil on trial (2016). Het belang van ‘natuurlijkheid’ staat hier namelijk tegenover duurzaamheidsdoelen. Ook de zorgen over monopolisering van kennis en economische rechtvaardigheid zijn herkenbaar.

Volgens Arctic Apple-producent OK Specialty Fruits, verdwijnt zo’n 40 procent van de wereldwijde appelproductie in de afvalcontainer vanwege bederf. Als er een bruin plekje op een appel zit, slaan consumenten die over ook al is hij veilig om te eten. Verder is de huidige behandeling die voorverpakte appelpartjes krijgen om de kleur te behouden, verantwoordelijk voor zo’n 35 procent van de productiekosten. Oftewel; zowel vanuit economisch als duurzaamheidsoogpunt zijn er voldoende redenen om deze verspilling tegen te gaan. Zo zag de Artic Apple het licht en jaagt deze het GMO-debat in de VS opnieuw aan.

Geldverspilling voor een non-issue?

Tegenstanders werpen op dat met onderzoek naar nieuwe GMO-appels geld wordt verspild om een non-issue op te lossen, dat beter aan bestrijding van grote problemen had kunnen worden besteed. Ook wordt bezwaar gemaakt tegen het onnatuurlijke aspect van het introduceren van vreemd DNA in een appel die groeit in de vrije natuur. En verder wordt negatief gereageerd op de machtspositie van OK Specialty Fruits, vanwege het patent waarmee zij het alleenrecht over de productie van deze appel hebben verkregen. Medewerkers van OK Specialty Fruits reageren door te wijzen op de voordelen voor producenten en consumenten. Technische details worden aangehaald uit officiële documenten om inzicht te geven in de samenstelling van de appel. En er wordt verwezen naar de toestemming van het Amerikaanse landbouwministerie en de Food & Drug Administration om zorgen over veiligheid en gezondheid weg te nemen. Op de website van Artic Apple wordt de methode verder uit de doeken gedaan.

Op verzoek van de staatssecretaris van Landbouw zette het Rathenau Instituut de argumenten op een rij op grond waarvan de overheid kan beslissen over het toelaten van bepaalde gewassen op basis van GMO-teelt in het vrije veld. Over dit wegingskader wil de minister van Landbouw in gesprek met de Tweede Kamer.

Waar het eigenlijk over gaat

Uit eerder onderzoek naar druiven in Australië was al bekend dat de verkleuring door bederf kan worden voorkomen met behulp van moderne biotechnologie. Allerlei soorten fruit produceren het enzym Polyphenol Oxidase (PPO), dat reageert met stoffen in de vrucht zodra deze beschadigd raakt. Het resultaat is een bruinige kleur. De productie van PPO kan worden beperkt door een extra stukje DNA aan de appel toe te voegen. Hierdoor produceert de appel slechts 10 procent van de normale hoeveelheid PPO, waardoor de verkleuring een stuk trager gaat zoals te zien is in de onderstaande video:

Komen de GMO-appels ook naar Nederland?

In het regeerakkoord van Rutte III is opgenomen: “Nederland zal zich in Europa inzetten voor de toepassing en toelating van nieuwe veredelingstechnieken, zoals CRISPR-Cas9, mits daarbij geen soortengrenzen worden overschreden”. De Arctic Apple maakt gebruik van oudere technieken, maar het is zeker denkbaar om eenzelfde appel te maken met CRISPR-Cas9.

Dat GMO-appels nog niet in Nederland verkrijgbaar zijn, biedt de gelegenheid om voorbereidende acties te ondernemen. De aanbevelingen van het Rathenau Instituut aan het parlement Biotechnologierevolutie vraagt om politieke visie (2016) zijn hierbij nog steeds van belang. De online discussie over Arctic Apple illustreert wat nodig is:

• Geef richting aan gewenste innovatie. Zorg er voor dat innovaties het algemeen belang dienen en adresseer zorgen al tijdens de ontwikkeling van een technologie of product.
• Maak nut en noodzaak expliciet. Voor wie zijn de opbrengsten en voor wie de risico’s? Zijn eventuele alternatieven ook afgewogen? Het is cruciaal dat verantwoordelijkheden helder zijn verdeeld.
• Bouw aan vertrouwen. Op de goedkeuring van inspecties en vergunningverleners volgens de letter van de wet volgt niet automatisch vertrouwen van de samenleving.

Meer weten?

Lees ook onze achtergrondnotitie Moderne Biotechnologie in Nederland (2016)