Hoe blockchaintechnologie onze levens kan veranderen

Blockchains zijn een transparante en gedecentraliseerde manier om lijsten met transacties te registreren.

Bekend van digitale valuta, zoals de bitcoin

Een bekend voorbeeld van het gebruik van blockchain is de toepassing voor digitale valuta, zoals bitcoin, die bekend werd door de gestage waardestijging sinds 2015. Er zijn inmiddels honderden van zulke valuta die ook op verschillende manieren blockchaintechnologie gebruiken.

Transacties met valuta die op blockchain gebaseerd zijn, genereren in principe snelle, goedkope en veilige openbare bestanden. De manier waarop dat gebeurt, laat zien dat blockchain ook ingezet kan worden voor vele niet-financiële taken, zoals stemmen tijdens verkiezingen of bewijzen dat een document op een specifiek moment bestond.

Blockchains zijn in het bijzonder geschikt in situaties waarbij het nodig is om de geschiedenis van eigenaarschap in te kunnen zien. Ze zouden bijvoorbeeld kunnen helpen bij

• het beter beheren van bevoorradingsketens;
• het geven van de garantie dat diamanten op een verantwoorde manier gewonnen zijn;
• het verklaren dat kleding niet in een sweatshop is gemaakt; en
• het bewijzen dat champagne uit Champagne komt.

Blockchains zouden ook een oplossing kunnen bieden voor piraterij van muziek en video’s, en tegelijkertijd ervoor zorgen dat digitale media legaal wordt gekocht, verkocht, geërfd en weggegeven, zoals tweedehands boeken, vinyl en video banden.

Blockchains bieden verder nog mogelijkheden in allerlei publieke diensten, zoals de zorg en bijstandsbetalingen. Er zijn zelfs mogelijkheden voor bedrijven die zichzelf runnen dankzij blockchains, zonder menselijk ingrijpen.

Transparanter en democratischer?

Blockchains zorgen ervoor dat een deel van de controle over dagelijkse interacties met technologie niet meer in handen is van de centrale spelers, en wordt verdeeld onder de gebruikers. Hierdoor worden systemen transparanter en wellicht democratischer.

Dat gezegd hebbende, zal dit waarschijnlijk niet leiden tot een revolutie. Sterker nog, de overheden en grote bedrijven die flink investeren in de ontwikkeling van en onderzoek naar blockchain, proberen zichzelf niet buiten spel te zetten, maar juist hun eigen diensten te verbeteren.

Er zijn ook bredere kwesties om over na te denken. Bijvoorbeeld, de transparantie van de overheid die dankzij blockchain ontstaat is prima als het gaat over zaken als het kadaster, maar wat als het gaat om banksaldo’s of andere gevoelige data? Het is mogelijk (hoewel alleen in sommige gevallen en met een aanzienlijke inspanning), om individuele mensen aan hun transacties te koppelen. Dit zou de privacy en anonimiteit van deze mensen kunnen aantasten.

Hoewel sommige blockchains wel volledige anonimiteit garanderen, zou gevoelige informatie simpelweg niet op deze manier gedeeld moeten worden.

Maar toch. Dat gezegd hebbende, hoewel blockchains niet de oplossing zijn voor elk probleem, en misschien niet elk aspect van ons leven radicaal zullen veranderen, toch kunnen blockchains een flinke impact hebben op veel gebieden van de maatschappij, en het is nodig om voorbereid te zijn op zowel de uitdagingen als kansen die zij bieden.

Voordat we proberen te begrijpen hoe blockchaingrootboeken werken, is het de moeite waard om eens naar traditionele grootboeken te kijken.

Eeuwenlang hebben banken rekenboeken gebruikt om databases met rekeningtransacties bij te houden, en overheden hebben ze gebruikt om registers van grondbezit bij te houden. Er is een centrale autoriteit - de bank of het overheidsbureau - die wijzigingen in het transactieoverzicht beheert, zodat ze op elk willekeurig moment kunnen zien wie wat bezit. Zo kunnen ze controleren of nieuwe transacties legitiem zijn, dat bijvoorbeeld dezelfde 5 euro niet twee keer wordt uitgegeven, en huizen niet worden verkocht door mensen die niet de eigenaar zijn.

Aangezien gebruikers de manager van het grootboek vertrouwen om de transacties correct te controleren, kunnen mensen van elkaar kopen en verkopen, zelfs als ze elkaar nog nooit hebben ontmoet en elkaar niet vertrouwen. De tussenpersoon beheert ook de toegang tot informatie over het grootboek. De tussenpersoon kan bijvoorbeeld besluiten dat iedereen kan achterhalen wie de eigenaar van een gebouw is, maar dat alleen accounthouders hun saldo kunnen controleren.

Deze grootboeken zijn gecentraliseerd (er is een tussenpersoon, vertrouwd door alle gebruikers, die volledige controle over het systeem heeft en elke transactie bemiddelt) en black-boxed (de werking van het grootboek en de gegevens zijn niet volledig zichtbaar voor de gebruikers). Digitalisering heeft deze grootboeken sneller en gebruiksvriendelijker gemaakt, maar ze blijven gecentraliseerd en black-boxed.

Fraude bestrijden met blockchain

Blockchain biedt dezelfde functionaliteit voor het bijhouden van gegevens, maar zonder een gecentraliseerde architectuur. De vraag is hoe we er zeker van kunnen zijn dat een transactie legitiem is, wanneer er geen centrale autoriteit is om deze te controleren.

Blockchains lossen dit probleem op door het grootboek te decentraliseren, zodat elke gebruiker kopie heeft. Iedereen kan een verzoek indienen om een transactie te laten toevoegen aan de blockchain, maar transacties worden alleen geaccepteerd als alle gebruikers het erover eens zijn dat deze legitiem is, bijvoorbeeld dat het verzoek afkomstig is van de bevoegde persoon, dat de huisverkoper de woning nog niet heeft verkocht en dat de koper het geld nog niet heeft uitgegeven.

Deze controle gebeurt op betrouwbare wijze en automatisch, namens elke gebruiker, waardoor een zeer snel en veilig grootboeksysteem ontstaat dat fraudebestendig is.

Mijnwerkers

Elke nieuwe transactie die moet worden geregistreerd, wordt samen met andere nieuwe transacties gebundeld in een 'blok', dat wordt toegevoegd als de nieuwste link in een lange 'keten' van historische transacties. Deze keten vormt het blockchaingrootboek dat door alle gebruikers wordt beheerd. Dit werk wordt 'mijnbouw' genoemd. Iedereen kan een mijnwerker worden en concurreren om als eerste het complexe wiskundige probleem op te lossen van het maken van een geldig gecodeerd blok met transacties om toe te voegen aan de blockchain.

Er zijn verschillende manieren om mensen te stimuleren dit werk te doen. Meestal wordt de eerste mijnwerker die een ​​geldig blok maakt en toevoegt aan de keten beloond met de som van de vergoedingen voor de transacties. De kosten bedragen momenteel ongeveer € 0,10 per transactie, maar blokken worden regelmatig toegevoegd en bevatten duizenden transacties. Mijnwerkers kunnen ook nieuwe valuta ontvangen die wordt gecreëerd en in omloop wordt gebracht als een inflatiemechanisme.

Door een nieuw blok aan de keten toe te voegen, moet het grootboek, dat door alle gebruikers wordt bijgehouden, worden bijgewerkt. Gebruikers accepteren alleen een nieuw blok als is gecontroleerd of alle transacties geldig zijn. Als er een afwijking wordt gevonden, wordt het blok afgewezen. Als er geen afwijkingen zijn, wordt het blok toegevoegd en blijft het daar als een permanent openbaar register. Geen enkele gebruiker kan het verwijderen.

Vertrouwen en controle

Terwijl het vernietigen of corrumperen van een traditioneel grootboek een aanval op de tussenpersoon vereist, vereist het knoeien met een blockchain een aanval die tegelijkertijd op elk exemplaar van het grootboek plaatsvindt. Er kan geen 'nepgrootboek' zijn omdat alle gebruikers hun eigen authentieke versie hebben om te controleren. Vertrouwen en controle in blockchaingebaseerde transacties zijn niet gecentraliseerd en black-boxed, maar gedecentraliseerd en transparant.

Deze blockchains worden beschreven als 'permissionless', omdat er geen speciale autoriteit is die toestemming kan geven (of weigeren) om deel te nemen aan het controleren en toevoegen van transacties. Blockchains kunnen ook worden omschreven als de belichaming van sociale en politieke waarden zoals transparantie en de herverdeling van macht.

Het is ook mogelijk om 'permissioned' blockchains in te stellen, waarbij een beperkte groep actoren de macht behoudt om transacties te openen, controleren en aan het grootboek toe te voegen. Hierdoor kunnen 'reguliere' actoren zoals banken en overheden substantiële controle behouden over hun blockchains. Toegestane blockchains zijn minder transparant en gedecentraliseerd dan hun ‘permissionless’ tegenhangers, en als zodanig belichamen ze enigszins verschillende sociale en politieke waarden.

Conclusies

Hoewel blockchain's bekendste, meest gebruikte en meest impactvolle toepassing bitcoin is, is de potentiële impact van de technologie veel groter en breder dan virtuele valuta. Omdat andere toepassingen op de bitcoinblockchain kunnen 'meeliften', zijn de grootste gevolgen van bitcoin mogelijk buiten het valutadomein te vinden. Transacties van welke aard dan ook zijn meestal sneller en goedkoper voor de gebruiker wanneer deze wordt voltooid via een blockchain, en ze profiteren ook van de beveiliging van het protocol.

Terwijl transacties in Europa vaak snel, goedkoop en veilig genoeg zijn voor de meeste doeleinden, zien gebruikers en voorstanders van blockchainapplicaties vaak extra voordelen in transparantie en onveranderlijkheid. Sterker nog, er is een groeiende trend van minder vertrouwen in financiële en governance-instellingen, en grotere maatschappelijke verwachtingen ten aanzien van verantwoording en verantwoordelijkheid. De populariteit van blockchaintechnologie kan ook een weerspiegeling zijn van een opkomende maatschappelijke trend om transparantie boven anonimiteit te prioriteren.

Verdwijnen van banen door blockchaintechnologie?

Natuurlijk zijn voor elke transactie die een gedistribueerd grootboek gebruikt in plaats van een traditioneel gecentraliseerd systeem, de tussenpersonen en bemiddelaars ontheemd en missen ze hun gebruikelijke bron van macht en inkomsten:

• voor valuta zijn dit de banken;
• voor octrooien zijn dit het octrooibureau;
• voor verkiezingen zijn het de verkiezingscommissies;
• voor slimme contracten zijn het de uitvoerders; en
• voor openbare diensten zijn het de overheidsinstanties.

Een aanzienlijk niveau van groei in het gebruik van blockchaintechnologie zou een substantiële verandering in de inhoud en misschien de hoeveelheid 'white collar' werk kunnen veroorzaken.

Een deel van het werk van tussenpersonen en contractjuristen zou bijvoorbeeld kunnen worden vervangen door peer-to-peertransacties en slimme contracten. Veel commentatoren maken zich niet druk over dit vooruitzicht. Sommigen beweren dat slechts enkele van de minder interessante taken - zoals het verstrekken van een bewijs van certificering - door blockchain zouden worden verdrongen, waardoor er meer tijd overblijft voor de kerntaken en waardevolle taken voor het leveren van op maat gemaakte diensten.

Hoewel dit nog steeds kan leiden tot een vermindering van de totale hoeveelheid werk, noemen commentatoren ook gelijkenissen met eerdere automatiseringsgolven bij het werk van arbeiders - zoals gerobotiseerde productielijnen - waar repetitieve taken werden verplaatst, wat inderdaad leidde tot banenverlies, maar waar wel nieuwe kwaliteitsbanen werden gecreëerd in het ontwerp en onderhoud van de nodige systemen.

Hoe dan ook, hoewel het bewijs schaars blijft, verwachten de meeste commentatoren een verandering in het profiel van taken die door mensen worden uitgevoerd, zonder totale vermindering van het totale aantal banen en misschien een toename van de kwaliteit ervan.

Een andere mogelijk indirecte impact van de ontwikkeling van blockchain kan een verhoogd energieverbruik zijn. In 2014 was de bitcoinblockchain verantwoordelijk voor elektriciteitsverbruik vergelijkbaar met dat van Ierland. Sindsdien is dat alleen maar gegroeid. Hoewel er efficiëntere algoritmen en hardware kunnen worden ontwikkeld, kan de energie-intensiteit van blockchains (en, inderdaad, die van alle digitale processen) in de toekomst een groeiend probleem worden.

Effect op sociale waarden

Het meest ingrijpende effect van blockchain-ontwikkeling kan worden gevonden in meer subtiele effecten op brede sociale waarden en structuren. Deze effecten houden verband met de waarden die zijn ingebed in de technologie. Alle technologieën zijn gebaseerd op bepaalde waarden en politieke overtuigingen, die meestal aansluiten bij de belangen van hun makers. In dit licht zijn de redenen waarom traditionele grootboeksystemen hun makers als centrale intermediairs positioneren duidelijk: aangezien alle transacties door de handen van de makers gaan, behouden zij hun positie van macht om te profiteren van hun gebruikers.

Bij het gebruik van technologieën bevestigen mensen de waarden en de overtuigingen die ze vertegenwoordigen. Dus elke keer wanneer deze grootboeken worden gebruikt om een transactie vast te leggen, wordt de centraliteit en onmisbaarheid van de speler in zijn centrum opnieuw bevestigd. Natuurlijk is een gedistribueerd grootboek zonder een centrale tussenpersoon ook afhankelijk van bepaalde waardes en politieke ideeën; het steunt namelijk op encryptie en netwerktechnologie en herverdeelt de macht van centrale autoriteiten naar niet-hiërarchische en ‘peer-to-peer’ structuren.

In dit verband betekent het gebruik van dit soort blockchain ook dat er wordt deelgenomen aan een bredere verschuiving, die het vertrouwen in en de macht van traditionele instellingen, zoals banken en overheden, zal verminderen. Natuurlijk, voor deze veranderingen merkbaar zijn op een algemeen sociaal niveau, zou een echt substantiële ontwikkeling van blockchain nodig zijn tot het punt waarop het doordringt in het dagelijkse leven en alledaagse routines.

Effect op onze wettelijke grondbeginselen

Op het eerste gezicht lijkt het gedecentraliseerde, gecodeerde en zichzelf uitvoerende karakter van blockchaintechnologische toepassingen op een zelfregulerende benadering te vertrouwen dat in principe parallel aan de traditionele wettelijke instrumenten zou werken.

Maar als we beter kijken naar de meest geavanceerde blockchaintoepassingen, wordt een mix van traditionele en nieuwe juridische en regelgevingskwesties aan de orde gesteld die moeten worden beschouwd op een contextuele manier, aangezien sommige van de bovengenoemde toepassingen onze wettelijke grondbeginselen op verschillende manieren uitdagen.                                                                          

Ten eerste werpt het gedecentraliseerde, grensoverschrijdende karakter van blockchain gerechtelijke vragen op, omdat het de institutionele verantwoording en wettelijke verantwoordelijkheid op ongekende wijze lijkt te verspreiden, waardoor de behoefte aan een geharmoniseerde regelgevingsaanpak op transnationaal niveau relevanter is in vergelijking met een lokale of regionale.

Als de blockchaintechnologie aanzienlijk zou zijn ontwikkeld, zouden gecentraliseerde rechtsstructuren hun vermogen kunnen verliezen om het grootboek te controleren, waarbij de controle wordt overgedragen aan hun gebruikers of andere partijen in het systeem, of om de activiteiten van  mensen of autonome gedecentraliseerde organisaties vorm te geven, zodat niemand (inclusief de oorspronkelijke maker) het grootboek nog kan besturen nadat het is gebruikt.

Er zullen minder ijkpunten zijn om de gegevensstroom te begeleiden en te ondersteunen. Er zijn ook verschillende kwesties die moeten worden overwogen, zoals de wettelijke afdwingbaarheid van slimme contracten, en aansprakelijkheidskwesties, omdat gedistribueerde grootboeken momenteel de rechtspersoonlijkheid missen die nodig is om hen verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden te geven. Dit probleem wordt nog verergerd door het feit dat ze grensoverschrijdend werken en dat slimme contracten misschien nog niet in staat zijn om complexe operaties uit te voeren.

Risico’s 

Gedecentraliseerde blockchain-gebaseerde systemen kunnen openstaan voor coöptatie, door externe machten en, bij gebrek aan voldoende institutionele bescherming, kunnen de platforms evolueren naar oligarchieën. Een slechtbedoelende gedecentraliseerde autonome organisatie kan een bron van zorgwekkende regelgeving zijn, gezien het potentieel voor misbruik van deze transformatieve technologie.

Bovendien kunnen de versleutelde kwaliteiten van blockchaintechnologie de mogelijkheid voor legitieme vormen van surveillance voor vervolging en wetshandhaving elimineren. Consumentenbescherming zal ook een van de belangrijkste aandachtspunten van regelgevers zijn, aangezien de contractuele clausules en verhaalsmogelijkheden mogelijk niet duidelijk zijn voor de consument en gezien hun geautomatiseerde karakter niet gemakkelijk aanpasbaar zijn aan een mogelijke verandering van omstandigheden.

Verder zijn er beveiligingsproblemen van regelgevende aard, omdat het mogelijk zou kunnen zijn de identiteit van een partij uit transacties te traceren of af te leiden. Ten slotte kan blockchain leiden tot vragen over de rechtskeuze en jurisdictie voor de beoordeling van de relevante geschillen.

Anticiperende beleidsvorming

Het is het vermelden waard dat interesse in blockchain-gebaseerde toepassingen vaak lijkt te zijn gekoppeld aan ontevredenheid over traditionele systemen, processen en bemiddelaars. De ontwikkeling van blockchain vertoont vaak overeenkomsten met de deeleconomie in de zin dat ze beloven individuen met anderen te verbinden, tussenpersonen te verdrijven en mensen te bevrijden van de tussenkomst van staten, banken en andere grote instellingen, vaak met een retoriek van transitie, verstoring of zelfs revolutie.

Zoals echter is gebleken, zijn de meest succesvolle initiatieven van deze beweging de ultieme tussenpersonen geworden, structureel ver verwijderd van de visie van decentralisatie die veel burgers verwachtten. Hetzelfde kan worden gezien met blockchain, waar de grootste impact optreedt in toepassingen die ver weg lijken van de meer idealistische visie van blockchain-ontwikkeling als gedecentraliseerd en transparant.

Een verkiezingsautoriteit zou bijvoorbeeld een geautoriseerd blockchain-gebaseerd stemsysteem kunnen implementeren, waarbij de controle behouden blijft over de distributie van pseudoniemen om anonimiteit te garanderen en hun rol als ultieme autoriteit te bevestigen, of als een centrale bemiddelaar langs wie alle stemmen moeten gaan.

Dit betekent niet dat we de potentiële technische en politieke voordelen van een dergelijke aanpak ontkennen. Het is eerder een herinnering dat, in dit soort toegestane blockchain, het niveau van decentralisatie en transparantie allemaal verminderd zijn, met gevolgen voor de technische structuur en functionaliteit van het grootboek, maar ook voor de waarden en de politiek die het weergeeft.

Het is mogelijk om verschillende parallellen voor te stellen voor kadasters, banken en octrooibureaus, die elk de technische aspecten van het blockchain-protocol kunnen aanpassen, terwijl ze de idealistische elementen van de waarden die erin zijn ingebed, modereren. Deze systemen zullen waarschijnlijk nog steeds substantiële verbeteringen bieden in termen van verhoogde transparantie en verantwoording en minder corruptie. Door coöptatie van blockchain zouden bestuursinstellingen het kunnen gebruiken om 'regulerende technologieën' te creëren die worden ingezet om dezelfde regelgevende doelstellingen te bereiken -  lees transparantie of verantwoording - als bestaande wetgeving.

Aangezien tussenpersonen worden vervangen door de blockchains, kunnen deze tussenpersonen niet worden vertrouwd om hun werking te regelen. Als zodanig moeten alternatieve regulatorische systemen worden ontwikkeld om de wet te handhaven en de capaciteit voor effectieve planning en actie te behouden. Vier (brede) categorieën van acties die bestuursinstellingen kunnen mobiliseren als reactie op de opkomst van blockchaintechnologie, kunnen worden geïdentificeerd:

1. Eén optie is om te reageren op 'de problemen waarvoor blockchain een oplossing is' zonder blockchain überhaupt te gebruiken. Als de vraag naar blockchain bijvoorbeeld is gebaseerd op een verlangen naar meer transparantie in processen, dan zouden burgers meer toegang tot overheidsgegevens en -processen kunnen krijgen zonder blockchain-systemen te gebruiken.
    
2. Een tweede optie is om de ontwikkeling en innovatie van blockchain in de particuliere sector actief te stimuleren door legitimiteit aan hun producten te verlenen. In bepaalde omstandigheden kunnen transacties met blockchains bijvoorbeeld expliciet wettelijk worden erkend als registraties van uitgevoerde transacties.
    
3. Een derde optie is het omgekeerde van het vorige doen, d.w.z. ontwikkeling ontmoedigen door te weigeren de legitimiteit van op blockchain gebaseerde transacties te accepteren, bijvoorbeeld door de clausules te omzeilen in slimme contracten.
    
4. Een vierde optie is om een toegestane blockchain in bestaande systemen en structuren te implementeren, waarbij de rol en de macht van degenen die verantwoordelijk zijn als tussenpersoon worden gehandhaafd, door een deel van de basisfunctionaliteit van blockchains te bieden, maar zonder volledige decentralisatie en transparantie aan te bieden. Dit model wordt al waargenomen bij gebruik door de publieke sector van blockchaintechnologie, bijvoorbeeld in het VK en Estland, maar ook in de particuliere sector.

Variaties en combinaties van alle vier de strategieën zullen waarschijnlijk worden toegepast op blockchaintechnologie in verschillende domeinen en jurisdicties in het komende decennium. Momenteel is er weinig belangstelling voor interventie op Europees niveau. In een recent verslag van het Europees Parlement over virtuele valuta werd de toegenomen risico's onderkend, waarvoor een grotere regelgevingscapaciteit en voldoende technische expertise nodig zijn, en tegelijkertijd wordt gepleit voor een evenredige regelgevingsaanpak van de EU om innovatie in een dergelijke vroege fase niet te belemmeren.

Tot slot: het feit dat het blockchain-protocol platformen biedt voor zowel goede acties als slechte acties, betekent niet dat het een neutrale technologie is. In zijn puurste vorm bevordert het een herverdeling van macht van centrale actoren naar brede gemeenschappen van gelijken. Hoewel de meest idealistische en revolutionaire visies op de ontwikkeling van blockchain waarschijnlijk niet meer dan visioenen zullen blijven, kan zelfs een matige implementatie van blockchain nog steeds een zekere mate van herdistributie en transparantie bevorderen.