Friezen en Flevolanders denken na over digitalisering, democratie en toekomst

Digitalisering

Terugblik

Vijftig mensen van allerlei rangen en standen uit Friesland en Flevoland spraken op zaterdag 29 november over de toekomst van de democratie en hoe digitalisering ons daarbij kan helpen in plaats van tegenwerken. Een fotoverslag van de bijeenkomst in het Papagenohuis te Lemmer.

Willemine Willems spreekt de zaal toe in Lemmer
Willemine Willems is bij het Rathenau Instituut de coördinator van de dialogen over digitalisering: 'We houden vandaag deze gesprekken niet alleen om te horen wát jullie vinden van digitalisering, maar ook waarom. Jullie als samenleving geven vorm aan technologie, niet de grote techbedrijven. (Foto: Bob de Vries/bobbistiek.nl)

In het kort:

  • Onderzoekers van het Rathenau Instituut spreken met groepen burgers om hun ideeën en wensen te verkennen voor de digitale samenleving van de toekomst.
  • Onderwerpen in Lemmer waren: politiek & beleid, recht & regels, vereniging & actie, en het publieke debat.
Deelemers aan een tafel zetten houten poppetjes op een papier
In de ochtend leren de deelnemers elkaar beter kennen aan de hand van enkele stellingen. Met een houten poppetje op een vel met concentrische cirkels maken ze hun positie duidelijk. Linda Kool, onderzoekscoördinator bij het Rathenau Instituut: 'We hoeven het niet met elkaar eens te worden. Verschillen mogen er zijn. Sterker nog, als je op zoek gaat naar de verschillen, kom je verder in het gesprek.' (Foto: Bob de Vries/bobbistiek.nl)
Persoon schrijft ervaring op en bedenkt welke waarden erbij horen
De gespreksbegeleider van de tafel over recht & regels verzamelt de waarden. Veel deelnemers hebben waarden opgeschreven als luisteren, empathie, menselijke maat en veiligheid. Een deelnemer: 'Ik raakte burn-out en kreeg met de Wet poortwachter te maken. Goed aan de regels was dat de bedrijfsarts voor mij moest zorgen. Niet goed was het keurslijf. Ik moest bijvoorbeeld verplicht nadenken over alternatief werk terwijl ik wist dat ik terug wilde naar mijn baan. Het lijkt soms wel of de regels voorgaan, niet de mens.' (Foto: Bob de Vries/bobbistiek.nl)
Twee mannen praten over de toekomst van digitalisering
Na de introductie die vooral gaat over het heden, is het tijd om gevoel te krijgen bij hoe digitalisering de toekomst van de samenleving kan veranderen. In duo's voeren de deelnemers opdrachten uit in een pop-upexpositie met fictieve voorbeelden van digitalisering in de democratie. Interessant voor de gespreksbegeleiders van het Rathenau Instituut is of door de introductie van nieuwe technologie andere waarden naar boven komen. Pepijn Heuberger, gespreksbegeleider bij de tafel over het publieke debat: 'Bij mijn tafel komt privacy met stip op één.' Allerd Nanninga (politiek & beleid): 'Menselijkheid is nu het sleutelwoord. Digitalisering mag, maar alleen als hulpstuk.' Meia van der Zee (vereniging & actie): 'Verbondenheid wordt belangrijker. Door digitalisering dreig je in een bubbel te belanden. Sommige mensen worden helemaal niet bereikt. De verbondenheid raakt zoek.' (Foto: Bob de Vries/bobbistiek.nl)
Iemand schrijft zijn grootste zorg op, op een papier met een klipbord
De deelnemers brengen met een tekenaar hun zorgen in beeld. Ook praten ze over oplossingen. Een deelnemer bij de tafel over recht & regels: 'Mijn grootste zorg is dat er in de toekomst alleen nog digitale rechters zijn die niet luisteren naar menselijke gevoelens. Dan gaat het mis. Je komt normaal gesproken alleen voor de rechter als je een conflict hebt. Dan heb je een mens nodig, geen robot.' Een tweede deelnemer: 'Maar een robot erbij kan toch wel helpen voor de feiten.' Deelnemer drie: 'Tja, voor feiten wel, maar voor verzachtende omstandigheden? Ik betwijfel het.' De tekenaar: 'Als ik jullie zo hoor, moeten we niet zoiets krijgen als in de film The Matrix waarin alles met alles gekoppeld is?' Een deelnemer: 'Ja, en er moet een Ombudsman zijn, een soort waakhond die toezicht houdt op de rechters.' Een andere deelnemer: 'Ja, en een loket waar je terechtkunt als je buiten de boot dreigt te vallen.' (Foto: Bob de Vries/bobbistiek.nl)
Tekenaar Jousma legt uit wat hij samen met zijn tafel getekend heeft
Helmich Jousma, tekenaar bij de tafel over het publieke debat licht toe: 'Bovenaan heb ik een moersleutel getekend om te laten zien dat onze tafel digitalistering als een tool ziet, een hulpmiddel. Daaronder zie je een TikTok-klok die maar doordraaft en alle tijd opslorpt. Mijn tafel is bang dat mensen leeghoofden worden. Ze voelen wel wat voor een wekelijkse verplichte offline-dag, naar analogie van de zondag die voor sommigen nu een dag van bezinning is. Positief is dat digitalisering ook kan helpen bij het laten horen van de stem van de stille meerderheid.'

Meer begrip voor elkaar en voor de overheid

'Deze dag was eigenlijk democratie in optima forma', aldus een deelnemer. Een andere deelnemer zegt: 'Wat mij vooral opviel, is de invloed van de waarde empathie. Empathie is nu al belangrijk, maar in de toekomst met meer digitalisering wordt het cruciaal.' Een derde deelnemer zegt: 'Door deze dag heb ik meer begrip gekregen voor de overheid. Het is echt complex om het iedereen in de samenleving naar de zin te maken.'

Over het Dialoogprogramma digitale toekomst

Het burgerpanel in Lemmer was het vierde burgerpanel binnen het meerjarige dialoogprogramma van het Rathenau Instituut over de toekomst van de digitale samenleving. Eerdere dialogen waren in Groningen, Rotterdam en Amsterdam. In Groningen en Rotterdam stond het thema sociale relaties centraal. In Amsterdam en Lemmer ging het over de democratische samenleving. Later volgen, met mensen uit Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg, dialogen over de toekomst van de leefomgeving.

Lees meer over het Dialoogprogramma digitale toekomst: