Intermediaire organisaties werken samen aan grotere impact

Op 13 mei organiseerden we een workshop naar aanleiding van de nieuwe verkenning Onderzoeksfinanciers in actie – Vier pioniers voor klimaatonderzoek. Hierin bestudeerden we de overeenkomsten en verschillen tussen vier organisaties die wetenschappers op vernieuwende wijze ondersteunen om zich in te zetten voor de klimaatopgave.

Er zijn in Nederland echter veel meer dan vier organisaties die zich bezig houden met klimaatonderzoek. We nodigden ze uit om samen met ons in gesprek te gaan over onze bevindingen, hun ervaringen te delen en onderlinge uitwisseling te stimuleren.

Kennismaken 

Na een korte speeddate maakten de deelnemers nader kennis met elkaar aan de hand van vijf stellingen die een hoop losmaakten. De stellingen gingen over de rol van de wetenschap en de wetenschapper ten opzichte van de klimaatcrisis, over de balans tussen weten en doen, en over samenwerking met diverse belanghebbenden.

'De wereld is niet te redden, maar wetenschappers kunnen wel bijdragen aan de vertraging van de ondergang,' zei een deelnemer. Een andere deelnemer reageerde met: 'We moeten toch hoop hebben, want er is zo veel potentie om kennis beter in te zetten.'

Een stelling over omgaan met complexiteit bleek minder controversieel. De meeste deelnemers deelden de overtuiging dat je complexiteit moet accepteren en omarmen, maar dat het niet mag leiden tot uitstelgedrag. Een deelnemer vatte het helder samen: 'Je moet wel stappen zetten, al zijn het maar kleine.'

Normatief en neutraal

Een belangrijk onderwerp uit de verkenning is de normatieve positie van intermediaire organisaties. Intermediaire organisaties met een financieringstaak worden vaak gezien als neutraal, zonder nadrukkelijk eigen belang. In de praktijk blijkt echter dat de meeste intermediaire organisaties wel een normatieve oriëntatie hebben.

In de workshop onderzochten de deelnemers dat aan de hand van vragen als: Wat is de normatieve positie van de organisaties en waar komt die vandaan? Wat voor effect heeft het op hun werk? Wanneer is het behulpzaam en wanneer juist niet?

Om die vragen te beantwoorden, voerden we in kleine groepen intervisiegesprekken. Iedereen droeg een dilemma aan waarna de groep er een koos om uit te diepen en adviezen voor te formuleren.

Een dilemma ging bijvoorbeeld over de balans tussen onderzoek en praktische interventies in actieonderzoek. Gezien de urgentie van het klimaatprobleem willen sommige onderzoeksfinanciers vooral impact zien, liefst op basis van bestaande kennis, terwijl onderzoekers juist ook kennis willen ontwikkelen.

Het tweede dilemma ging over het opschalen van lokale innovaties. Een advies hiervoor was om niet te denken in termen van opschalen, maar van 'meerschalen': een innovatie hoeft niet op grotere schaal toegepast te worden om een maatschappelijke bijdrage te leveren, de impact ziet er per context verschillend uit.

Het derde dilemma ging over hoe onderzoekers moesten omgaan met een gemeente die de resultaten van een onderzoek met burgers naast zich neer legt. Tips hiervoor waren om te investeren in het begrijpen van de politieke context waarin je onderzoek doet, en om van tevoren goed uit te zoeken welke zaken need to have zijn en welke nice to have.

Tot slot

Aan het einde van de workshop vroegen we deelnemers wat er nodig is om klimaatonderzoek en klimaatactie een stap verder te brengen. Hiervoor verwezen vrijwel alle deelnemers naar samenwerking: niet alleen tussen wetenschap en maatschappij, maar juist ook tussen deze verschillende organisaties. 

Alle deelnemers deelden de wens om samen op te trekken en om elkaar te versterken in plaats van apart bezig zijn met hetzelfde onderwerp. Zo was er veel animo voor een meer volledig overzicht van de organisaties die zich bezighouden met klimaatonderzoek en klimaatactie. Dat overzicht moet dan bijvoorbeeld niet alleen intermediaire organisaties bevatten, maar ook kennis en -onderwijsinstellingen en maatschappelijke partijen en bedrijven.

Meer weten over dit onderwerp?

Lees het artikel met bijbehorende verkenning Onderzoeksfinanciers in actie – Vier pioniers voor klimaatonderzoek, bestudeer de notitie Experimenteren met opgavegericht onderzoek of neem contact op met de auteurs Esther Baar (e.baar@rathenau.nl) en Laurens Hessels (l.hessels@rathenau.nl).