Experimenteren met opgavegericht onderzoek

Hoe benut je wetenschappelijke kennis en expertise voor de transitie naar een klimaatneutrale en –bestendige samenleving? Het Klimaatonderzoek Initiatief Nederland is in 2022 opgericht vanuit de overtuiging dat wetenschappelijk klimaatonderzoek meer recht kan en moet doen aan de urgentie van de klimaatopgave.

In dat kader experimenteert het KIN met ‘een ander soort wetenschap’: opgavegericht onderzoek, waarbij onderzoekers uit verschillende disciplines samenwerken met maatschappelijke partners, en de klimaatopgave het vertrekpunt is voor onderzoek.

Het Rathenau Instituut heeft de afgelopen jaren diverse rapporten gepubliceerd over opgavegericht onderzoek en innovatiebeleid. Nu brengen we deze kennis in de praktijk, door het KIN te ondersteunen bij het ontwikkelen van een nieuwe aanpak voor klimaatonderzoek.

In oktober 2023 organiseerde het KIN in Egmond aan Zee een driedaagse workshop. Deelnemers hadden uiteenlopende disciplines en achtergronden: onderzoekers, beleidsmakers en maatschappelijke partijen. Ze werkten samen aan een aanzet voor een onderzoeksvoorstel. Deze zogenaamde Crutzen workshop – vernoemd naar de Nederlandse meteoroloog en Nobelprijswinnaar Paul Crutzen – had een bijzondere, zelforganiserende werkvorm: open space technology.

Onderzoekers van het Rathenau Instituut waren bij die workshop aanwezig en deden mee aan de activiteiten, om te leren over de kansen en uitdagingen van opgavegericht onderzoeksbeleid in de praktijk. De notitie Experimenteren met opgavegericht onderzoek is het resultaat van een analyse van observaties, aangevuld met literatuuronderzoek en een enquête onder de deelnemers.

Uit onze analyse van de workshop blijkt onder andere dat het lastig is om de urgentie die gevraagd wordt vanwege de klimaatopgave te verenigen met de openheid die nodig is om alle relevante partijen te betrekken bij het onderzoek. We verkennen de oorzaken voor deze spanning en formuleren enkele aanbevelingen voor een volgende workshop voor klimaatonderzoek.