Onze fysieke leefomgeving digitaliseert. De inzet van slimme algoritmen en nieuwe technologieën helpen bijvoorbeeld bij het monitoren van biodiversiteit of luchtkwaliteit. Nederlandse provincies verkennen momenteel de mogelijkheden. Het Rathenau Instituut onderzoekt de maatschappelijke en ethische vragen die de inzet van digitale technologie oproept voor de provincies. Op verzoek van Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Holland publiceerden we het rapport ‘Data doorzien: ethiek van de digitale transitie in de Nederlandse provincies’. Op donderdag 11 juli overhandigde directeur Melanie Peters dit rapport aan de Commissaris van de Koning in Noord-Holland, Arthur van Dijk.
In het kort
Nieuwe digitale technologieën bieden mogelijkheden voor de kernopgaven van de Nederlandse provincies, zoals mobiliteit, biodiversiteit en de energietransitie
De inzet van data, slimme algoritmen en nieuwe technologieën verandert de beleidspraktijk
Het Rathenau Instituut onderzocht op welke manier provincies verantwoord kunnen omgaan met digitale technologie en data
Experimenteren met data en technologie
Nederlandse provincies experimenteren volop met data, algoritmen en nieuwe technologie. Met live cams en automatische beeldherkenning worden populaties zoogdieren en vogels gemonitord. En met sensoren en data-analysetechnieken kunnen burgers helpen bij het meten van de luchtkwaliteit. Zo digitaliseert onze fysieke leefomgeving. Dat leidt tot nieuwe inzichten, maar levert ook maatschappelijke en ethische vragen op voor provinciebesturen.
De veranderende rol van provinciebesturen
Het rapport ‘Data doorzien’ verkent de vragen waar provinciebesturen mee te maken krijgen. Op basis van deskresearch en gesprekken met vertegenwoordigers van diverse provincies onderzochten we wat digitale technologie kan betekenen voor zes kernopgaven van de provincie: biodiversiteit; mobiliteit; lucht-, water- en bodemkwaliteit; economische transitie; energietransitie; en verstedelijking.
Nieuwe vragen die opkomen gaan bijvoorbeeld over de kwaliteit en de zeggenschap over data, en het kunnen uitleggen van besluiten die genomen zijn op basis van algoritmen. Of over het veiligstellen van waarden als privacy, rechtvaardigheid van besluitvorming en autonomie van burgers.
De voorbeelden in het essay laten zien dat de datasamenleving terreinen beslaat waarvoor ook de provincies verantwoordelijkheden hebben. De inzet van data, slimme algoritmen en nieuwe technologieën verandert de beleidspraktijk. Hierdoor ontstaan nieuwe verhoudingen tussen burgers, provincies en andere partijen. Provinciebesturen moeten daardoor fundamenteel gaan nadenken over hun rol in de datasamenleving. Daarvoor moeten zij tijdig de impact van data doorzien.
Verantwoorde digitalisering
Het Rathenau deed de afgelopen jaren veel onderzoek naar de maatschappelijke, economische en ethische effecten van digitalisering. Dit essay beoogt een bijdrage te leveren aan het denken over verantwoorde digitalisering en de digitale strategie van de provincie. De issues van de datasamenleving gaan alle verschillende bestuurslagen in Nederland aan, waarbij de provincies een belangrijke verbindende rol spelen om onze datasamenleving passend en verantwoord in te richten.
