Energietransitie vraagt om nieuwe energiewetgeving
Foto: Pierre Jarry/Unsplash
De minister van Economische Zaken en Klimaat werkt aan een nieuwe Energiewet. Het wetsvoorstel Energiewet beoogt de energietransitie te stimuleren en zo bij te dragen aan een schone energievoorziening die veilig, betrouwbaar, betaalbaar en ruimtelijk inpasbaar is. Op basis van doorlopend onderzoek heeft het Rathenau Instituut zijn reactie gegeven op het wetsvoorstel voor de nieuwe Energiewet. Op dit moment bereidt het Rathenau Instituut een rapport voor over de rol van digitalisering in de energietransitie en de verantwoordelijkheden van verschillende partijen voor de omgang met energiedata.
In het kort:
- De minister van Economische Zaken en Klimaat werkt aan een nieuwe Energiewet.
- Onlangs heeft het Rathenau Instituut zijn reactie gegeven op de conceptwet.
- Het Rathenau Instituut doet momenteel onderzoek naar de rol van digitalisering in de energietransitie en de verantwoordelijkheid van verschillende partijen voor energiedata.
Aanleiding
De nieuwe Energiewet moet de huidige Gaswet en Elektriciteitswet 1998 vervangen. Waar de oorsprong voor deze wetten lag in de liberalisering van de energiemarkt, zijn nu duurzaamheidsdoelen en de energietransitie leidend. Over deze ontwikkelingen zijn op nationaal niveau afspraken gemaakt in het Klimaatakkoord en op Europees niveau in het Clean Energy Package. De conceptwet implementeert deze afspraken, evenals ander nationaal beleid zoals de digitaliseringsstrategie.
Vijf aandachtspunten voor de concept-Energiewet
Het Rathenau Instituut heeft onlangs in een consultatieronde zijn reactie gegeven op de concept-Energiewet en de Memorie van Toelichting. Daarin vragen we aandacht voor vijf punten.
- De discussie over de meest wenselijke energiemix voor Nederland is nog in volle gang. Breed draagvlak voor de nieuwe wet, die uitgaat van decentrale opwekking uit hernieuwbare energiebronnen – met de nadruk op zon, wind en water – is dan ook niet vanzelfsprekend. We adviseren de minister om daar rekening mee te houden bij het aanbieden van de wet. Ons inziens is de tekst namelijk flexibel, als de politiek zou besluiten tot een andere koers.
- We wijzen de minister erop, dat aanvullende wetgeving en beleid nodig zijn, om de ambities van de concept-Energiewet waar te maken. Zoals de ambitie om (groepen) burgers zelf opgewekte elektriciteit te laten opslaan of te verhandelen. Dergelijke zelfbeschikking vergt ondersteunende juridische kaders. Bovendien hebben burgers er onder meer technische kennis en kennis van de energiemarkt voor nodig.
- Democratische controle en onafhankelijk toezicht op afspraken over de omgang met energiedata moeten worden gewaarborgd. Parlement en toezichthouders moeten voldoende middelen in handen hebben om in te grijpen als de rechten van burgers onvoldoende gewaarborgd zijn. We vragen daarom aandacht voor een goede balans tussen wat geregeld is in de wet en onderliggende regelgeving of sectorale afspraken. Want ook technische specificaties, bijvoorbeeld, kunnen impact hebben op de rechten van burgers.
- Energiedata kunnen de status hebben van persoonsdata, omdat gedetailleerde verbruiksgegevens inzichten kunnen opleveren die zeer privacygevoelig zijn. Het gebruik van energiedata brengt risico’s mee ten aanzien van gegevensbescherming en dataveiligheid. Het is belangrijk dat de minister zich hiervan bewust is en de kennis in huis haalt om op nieuwe risico’s te anticiperen.
- Omdat ons energiesysteem vergaand digitaliseert, pleiten we voor een bredere blik op data voor de energietransitie – breder dan waar het wetsvoorstel van uitgaat. Dat richt zich namelijk niet op gegevens van apparaten uit bijvoorbeeld thuisbatterijen, slimme thermostaten en zonnepanelen. Daarmee houdt het wetsvoorstel een blinde vlek met betrekking tot verantwoordelijkheden van partijen, inclusief de overheid, voor die types energiedata. Een bredere blik helpt de kwaliteit en betrouwbaarheid te garanderen van alle gegevens die de energietransitie kunnen helpen realiseren – ook in de toekomst.
