Cards for Biosafety: leerzaam spel voor biotechnologen over veiligheid

Stel, je werkt in een biotech-lab en iemand van de technische dienst komt iets repareren. Diegene neemt per ongeluk een te grote stap, en pats, een buisje met een toxische vloeistof valt op de vloer. Hoe handel je als laboratoriummedewerker en hoe zou je een dergelijke situatie in de toekomst kunnen voorkomen? Cards for Biosafety is een spel voor biotechnologen en studenten om het bewustzijn rond bioveiligheid te verhogen en bij te dragen aan een goede omgang met risicovolle situaties. Het spel is ontwikkeld binnen het project Tools for Translation of Risk research into Policies and Practices (T-TRIPP).

Het spel Cards for Biosafety wordt bij voorkeur gespeeld door een mix van jonge en ervaren mensen op het gebied van bioveiligheid. Denk een masterstudenten, promovendi, postdocs en senior onderzoekers of bioveiligheidsfunctionarissen. Personen met verschillende kennisniveaus kunnen zo optimaal van elkaar leren.

Stap 1: het scenario
De deelnemers starten met een bepaald bioveiligheidsscenario uit de praktijk van biotechnologie. Denk aan een genetisch gemanipuleerd organisme dat uit het lab ontsnapt. Of denk aan een buitenlandse medewerker die bepaalde regels en protocollen gewend is die niet in Nederland gelden, en daarom anders met risicovolle situaties omgaat.

Stap 2: de risico’s
De deelnemers trekken hierna elk zes kaarten waar mogelijke bioveiligheidsrisico’s op staan. Ze kiezen voor welk risico de kans volgens hen het grootst is dat het uitkomt, en moeten deze keuze beargumenteren. Vervolgens wordt er gezocht naar oplossingen. Op zes andere kaarten staan mogelijke oplossingen of maatregelen die de kans op het risico kunnen verkleinen of de negatieve gevolgen ervan kunnen beperken. Ook hier kiest iedere speler een oplossing die het beste past bij het eerder gekozen risico. De kaarten kunnen zowel serieuze als grappige oplossingen bevatten.

Stap 3: de argumenten
Ongeacht of de deelnemer het met de informatie op de kaart eens is, moet hij of zij daar een passende argumentatie bij bedenken. Dat kan leiden tot humoristische argumentaties en gesprekken, Het stimuleert de deelnemers om creatief na te denken. Het zorgt er ook voor dat ze een oplossing overwegen die ze zelf niet zo gauw hadden bedacht. Denk bijvoorbeeld als oplossing aan een alarm dat vogels wegjaagt zodat ze geen genetisch gemodificeerde plantenzaden opeten. Ingewikkelde situaties uit de praktijk worden zo van verschillende kanten bekeken en prikkelen het gesprek over veiligheid en handelen.

Stap 4: de stemming
Uiteindelijk moeten de deelnemers stemmen op elkaars oplossingen. Op deze manier besluiten de spelers gezamenlijk om een bepaalde oplossing uit te voeren. Na afloop evalueren de spelers het verloop van het spel en de uitkomsten met elkaar.

Een van de deelnemers is gedurende het spel actief als moderator. Deze rol kan het beste worden ingevuld door een senior onderzoeker of bioveiligheidsfunctionaris. De moderator kan bijvoorbeeld praktijksituaties noemen om het spel realistischer te maken. Het spel is fysiek en online te spelen. En de spelers kunnen zelf bepalen of ze individueel deelnemen of in koppels. Dankzij een blanco scenariokaart kunnen de spelers en de moderator een bepaalde situatie specifiek toespitsen op hun eigen context.

Het spel is tijdens de ontwikkeling getest door studenten, risicobeoordelaars van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en bioveiligheidsfunctionarissen. De reacties op het spel waren zeer positief. Zo bleken er onder de deelnemers waardevolle gesprekken op gang te komen over hun eigen ervaringen met bioveiligheid. Na het spelen van Cards for Biosafety gaven spelers aan dat ze het spel leuk vonden en dat ze werden uitgedaagd om op een andere manier naar risico’s en bioveiligheid te kijken. Met name het verzinnen van argumenten voor keuzes in het spel bleek een stimulans om creatief te denken. Zo leerden de deelnemers spelenderwijs veel over risico’s en maatregelen.

Het spel kan voor verschillende doeleinden worden ingezet. Het kan bijvoorbeeld onderdeel worden van het curriculum van biotechnologiestudenten. Ook professionals in de praktijk kunnen het gebruiken. Een complexe situatie of een incident kan een goede aanleiding vormen om te reflecteren op eigen ervaringen met die precaire situatie en het bioveiligheidsbewustzijn te verhogen. Het spel kan ook bijdragen aan teambuilding en een goede communicatie binnen teams bevorderen.

Het spel is al verstuurd naar een groot aantal bioveiligheidsfunctionarissen en professionals in binnen- en buitenland. Daarnaast was het spel onderdeel van het programma tijdens de Biosecurity Kennisdag 2021.

Vanwege het succes blijven we Cards for Biosafety aanbieden voor organisaties of personen die actief zijn op het gebied van bioveiligheid. Ben jij geïnteresseerd in het spel? Mail dan naar het secretariaat of download de bestanden en print je eigen Cards for biosafety:

Het Rathenau Instituut en TU Delft hebben niet één, maar drie spellen ontwikkeld. Naast Cards for Biosafety zijn er ook MachiaCelli Switch en MachiaCelli Teams. De centrale vraag: hoe zorg je voor veiligheid in de biotechnologie, nu en de toekomst?

Het spel Cards for Biosafety is ontwikkeld binnen het project Tools for Translation of Risk research into Policies and Practices (T-TRIPP). Dat project is een samenwerking van het Rathenau Instituut en drie onderdelen van de TU Delft: de afdeling Biotechnology and Society, de afdeling Multi-Actor Systems en het GameLab. Huib de Vriend van LIS Consult is als expert bij het project betrokken. Het project wordt gefinancierd door NWO binnen het programma Towards Modernisation of Biotechnology and Safety. Dat programma is opgezet in opdracht van het ministerie voor Infrastructuur en Waterstaat.

Naast de drie games, komt er een rapport met aanbevelingen om het samenspel tussen de verschillende personen en instanties rond het veiligheidsbeleid van biotechnologie te verbeteren. Ook wordt er een protocol ontwikkeld om de interactie tussen verschillende belanghebbenden te ondersteunen.