Maatschappelijk debat over VR

In 2019 publiceerde het Rathenau Instituut het rapport Verantwoord virtueel, over de opkomst en maatschappelijke impact van virtual reality (VR). De aanleiding hiervoor was dat techgiganten de afgelopen jaren miljarden in deze technologie investeerden en zorgden voor krachtige en handzame VR-headsets, die nu qua prijs binnen handbereik van een miljoenenpubliek liggen. CEO van Facebook, Mark Zuckerberg, stelde zelfs het doel om de komende jaren een miljard mensen VR te laten gebruiken. Ons onderzoek signaleert een hele reeks belangrijke ethische vraagstukken bij deze technologie, bijvoorbeeld over de enorme hoeveelheid data die in VR over gebruikers wordt verzameld, over het vervagen van grenzen tussen wat nep is en wat echt en over marktmacht van techbedrijven en manipulatie van consumenten. Hoewel er in de wetenschappen een levendige discussie is ontstaan over deze vraagstukken, ontbreekt de aandacht hiervoor in de politiek, journalistiek en het maatschappelijk debat. Het Rathenau Instituut riep daarom op tot een breed debat over de vraag hoe we kunnen komen tot verantwoorde VR. Inmiddels staat de maatschappelijke impact van virtual reality op de politieke agenda en laat de minister voor rechtsbescherming onderzoeken of de huidige wet- en regelgeving voldoende toereikend is.

Platform ECP organiseerde op 16 april 2021 een speciaal symposium over virtual reality met medewerking van het Ministerie van J&V, VR-ontwikkelaars en het Rathenau Instituut. De sessie is inmiddels in zijn geheel terug te zien via deze link: ECP Deelnemersspecial Virtual Reality: het belang van kaders voor maatschappelijk inbedding van de virtuele wereld - ECP | Platform voor de InformatieSamenleving.

De aanwezigen onderschreven in breakout-sessies online en in VR het belang van de ontwikkeling van kaders voor de maatschappelijke inbedding van VR. Daan Kip van VRBase, die zich sinds 2014 met deze technologie bezighoudt, stelde blij te zijn dat hier nu aandacht voor is en dat er dringend behoefte is aan een maatschappij en een overheid die dit soort ontwikkelingen kunnen bijbenen. Samen met de deelnemers werd een aantal van de belangrijkste onderwerpen voor een mogelijke publiek-private actieagenda op een rij gezet, zoals privacybescherming, transparantie en innovatie.

Dat VR veel kan betekenen voor de manier waarop we met elkaar omgaan, werd in dezelfde week ook duidelijk tijdens het Imagine Filmfestival. Tijdens dit festival nam het Rathenau deel aan de talkshow Striking Vipers over VR. De talkshow zelf vond in VR plaats. Een VR-filmmaker, VR-kunstenaar, VR-actrice en onderzoeker van het Rathenau Instituut Dhoya Snijders zochten antwoorden op vragen over de wisselwerking tussen onze online en offline identiteit, over nieuwe relaties in VR en over lichamelijkheid in de virtuele wereld. De VR-talkshow is hier terug te zien: WATCH BACK: Talkshow - Striking Vipers - Imagine Filmfestival Amsterdam.

Meer lezen over onderzoek van het Rathenau Instituut naar immersieve technologie zoals VR, AR en spraakassistenten kan op onze speciale dossierpagina.