Uitdagingen voor het wetenschapsbeleid
Bezuinigingen in de Nederlandse wetenschap maken strategische keuzes voor kennisinstellingen onontkoombaar. Foto: Benjamin Ashton / Unsplash
Hoe kan de wetenschap een stap naar voren zetten terwijl er tegelijkertijd bezuinigingen aankomen? Daarover gaat deze notitie van het Rathenau Instituut. We beschrijven welke uitdagingen en opgaven wij zien voor de komende regeerperiode. Deze notitie hebben we geschreven op basis van ons onderzoek van de afgelopen jaren en vanuit onze opdracht om aan alle partijen inzicht te geven in de werking van het wetenschapssysteem.
Nadat het kabinet-Schoof begin juli 2024 is beëdigd, zijn de departementen aan de slag gegaan om het hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB dat de grondslag van dit kabinet vormt, uit te werken in een regeerprogramma. Het hoofdlijnenakkoord formuleert als ambitie de instituties die de rechtsstaat mede dragen, waaronder de wetenschap, te versterken. Prioriteit krijgen talent, kenniseconomie, innovatie en (digitale) infrastructuur. Tegelijkertijd wil het akkoord flink bezuinigen op onderzoek en wetenschap.
Het risico van de bezuinigingen is dat ze leiden tot een stap achteruit: een wetenschap die snijdt in vernieuwing en zich terugtrekt op de traditionele invulling van de kerntaken. De opgave voor de wetenschap is om in deze context van bezuinigingen een stap naar voren te zetten: een wetenschap die met het oog op de toekomst prioriteiten stelt en keuzes maakt. Daarvoor is het nodig om een beeld te hebben van de uitdagingen en mogelijke prioriteiten en keuzes. In deze notitie verschaft het Rathenau Instituut hiertoe informatie op basis van eigen en andermans onderzoek.
Vier uitdagingen
Wij signaleren vier actuele uitdagingen die in de komende kabinetsperiode een reactie van het wetenschapsbeleid vragen:
- Een stevig fundament: het toekomstbestendig maken van het bekostigingssysteem;
- Ruimte voor talent: het aantrekkelijk houden van carrières in de wetenschap;
- Maatschappelijke impact: zorgen voor een responsieve wetenschap;
- Een robuuste wetenschap: anticiperen op toekomstige veranderingen.
