Nederland is een kennisgedreven democratie. Van de Tweede Kamer tot de ministeries en van gemeenteraden tot wethouders: politici, bestuurders en ambtenaren baseren zich graag op feiten en cijfers. Omdat de meeste Nederlanders vinden dat beleid moet steunen op goede en betrouwbare kennis en informatie. Alleen zo krijgt de politiek ruimte om weloverwogen een beslissing te nemen.
Op de foto: Woonwijk Bollenveld in Den Bosch, door Dries Kreijkamp. Foto: grotevriendelijkereus / Flickr
Waar komt die informatie vandaan? Daar doet het Rathenau Instituut al jaren onderzoek naar. In 2009 publiceerden we bijvoorbeeld een rapport over de Nederlandse publieke onderzoeksinstituten: dat zijn de denktanks voor de democratie, waar onderzoekers werken die de publieke zaak dienen. We maakten toen eerst dit onderscheid:
Later kwamen er nog hogescholen bij, living labs, en allerlei mixvormen. Meer informatie daarover staat in onze publicaties binnen het thema vitale kennisecosystemen. Dit artikel gaat over de denktanks in de derde sector: de publieke kennisorganisaties.
We publiceren al jaren hierover binnen het thema kennisgedreven democratie. Lees ook:
- De taak van publieke kennisorganisaties in Nederland (2018)
- Publieke kennisorganisaties door de jaren heen (2017)
- De Nederlandse publieke onderzoeksinstituten (2009)
Elke dag staat de overheid voor grote vraagstukken: zijn de dijken wel hoog genoeg, bestaat er een risico op een griepepidemie en hoe controleren we of ons eten gezond en veilig wordt geproduceerd? Naar het antwoord op die grote vragen wordt gezocht binnen 29 publieke kennisorganisaties, en die laten ook zien wat er met die antwoorden gedaan kan worden. Om die reden worden ze (deels) door de overheid gefinancierd.
Boekmanstichting - onderzoek naar kunst- en cultuurbeleid
CBS - statistiek en onderzoek naar economisch beleid
Clingendael - buitenlands beleid en internationale betrekkingen
CPB - onderzoek naar economisch beleid en de planning ervan
Deltares - onderzoek naar water, ondergrond en infrastructuur in deltagebieden
ECN - energieonderzoek
Geonovum - geografisch onderzoek
KiM - onderzoek naar mobiliteitsbeleid
KNMI - onderzoek naar weer, klimaat en aardbevingen
MARIN - maritiem onderzoek
Movisie - sociale vraagstukken
Mulier Instituut - sportonderzoek
NFI - forensisch onderzoek
(N) IFV - onderzoek voor de veiligheidsregio’s en -partners
NIVEL - onderzoek naar de gezondheidzorg
NJi - onderzoek naar jeugdbeleid
NLR - onderzoek naar lucht- en ruimtevaart
PBL - onderzoek naar leefomgeving en de planning ervan
Politieacademie - onderzoek naar onderwijs en praktijk van de politie
SCP - onderzoek naar sociale en culturele ontwikkelingen en de planning ervan
SWOON-NLDA - onderzoek naar defensiebeleid
SWOV - onderzoek naar verkeersveiligheid
TNO - toegepast wetenschappelijk onderzoek
Trimbos Instituut - onderzoek naar geestelijke gezondheid, drugs en verslaving
Vilans - onderzoek naar de langdurige zorg
Wageningen Research (DLO) - landbouwkundig onderzoek
WODC - onderzoek naar justitie- en veiligheidsbeleid
Een denktank is een publieke kennisorganisatie wanneer ze voldoet aan de volgende criteria:
Publieke kennisorganisaties leveren de volgende 5 diensten:
De NWO is de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. Zij financiert en beheert 8 denktanks die tot de universitaire wereld worden gerekend, maar niet tot de publieke kennisorganisaties.
Nee. We werken voor diverse overheden, maar bepalen ons eigen werkprogramma. Dat is vastgelegd in ons instellingsbesluit. Ons instituut is aangesloten bij de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. We staan daarmee, net als universiteiten, los van de rijksoverheid, ook al betaalt die het grootste deel van ons onderzoek.
De KNAW is de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Ook die behoort tot de universitaire wereld en niet tot de publieke kennisorganisaties. Het Rathenau Instituut is een van deze instituten. Dit zijn ze allemaal:
5 van de 29 publieke kennisorganisaties doen toegepast onderzoek:
Deze organisaties worden ook wel TO2-instellingen genoemd, waarbij TO2 staat voor Toegepast Onderzoek Organisatie.
De afgelopen jaren deden we onderzoek naar specifieke groepen publieke kennisorganisaties:
Er is ook nog een groep denktanks die rijkskennisinstellingen worden genoemd. Daar zitten publieke kennisorganisaties bij en onderdelen van ministeries, zoals Rijkswaterstaat. Rijkskennisinstellingen ondersteunen de ministeries bij de voorbereiding en de uitvoering van beleid, of ontwikkelen kennis voor het goed functioneren van maatschappelijke sectoren. Dit doen zij door het combineren van onderzoek met kennisintensieve dienstverlening.
Over hun onafhankelijkheid en integriteit bij onderzoek schreven wij het rapport Met gepaste afstand.
Dit zijn de rijkskennisinstellingen:
Lees ook deze nieuwsberichten en factsheets over kennisgedreven democratie: