Bodemdaling: een steeds acuter probleem

Op maandag 11 februari ging in debatcentrum De Rode Hoed de debatserie It's the Food, My Friend van start met het onderwerp ‘Meebewegen met klimaatverandering, bodemdaling en water’.

We moeten ons aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering; met een stijgende zeespiegel wordt de voortdurende bodemdaling in Nederland een steeds acuter probleem. Maar ook door droogte en verzilting komt de voedselproductie steeds meer in de knel. En kan ons karakteristieke veenweidenlandschap behouden blijven?

Vier experts over de oorzaken van bodemdaling

In dit eerste deel van de reeks van vier debatavonden gingen vier sprekers op zoek naar de oorzaken van de problemen. Ook bespraken ze samen met het publiek mogelijke oplossingen.

Landschapsarchitect Dirk Sijmons

Landschapsarchitect Dirk Sijmons ging dieper in op de voedselproductie in Nederland, de impact daarvan op het milieu en de opties voor klimaatmaatregelen die er in het Nederlandse landschap kunnen worden genomen. Hij betrok daarbij ook de energietransitie, met als voorbeeld zonneweiden met zonnepanelen. De driehoek verdienmodel-klimaatmaatregel-maatschappelijk doel is daarbij de basis, aldus Sijmons.

In 2015 werkte het Rathenau Instituut mee aan een OESO-rapport waaruit blijkt dat Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen uit de agrofoodsector te weinig profiteren van nieuwe belastingmaatregelen en investeringen via de topsectoren. Ook blijkt dat door kort-cyclische investeringen te weinig maatschappelijke doelen, waaronder duurzaamheidsdoelen zoals bodemvruchtbaarheid, gerealiseerd worden.

Bij grote vraagstukken als deze wordt een uitweg pas mogelijk wanneer beleidsmakers, de sector en andere betrokken partijen meer met elkaar aan tafel gaan zitten om te bespreken hoe de beleidsdoelstellingen het beste kunnen worden gerealiseerd. Lees in dit rapport van het Rathenau Instituut over stakeholderdialogen met betrekking tot ammoniak.

Hilde Niezen, wethouder in Gouda

Hilde Niezen is wethouder in Gouda (zie foto), waar veel bodemdaling is en huiseigenaren, bedrijven en gemeente geconfronteerd worden met hoge kosten voor herstelwerkzaamheden aan fundamenten en riolering. Om de bodemdaling in te perken moeten rijksoverheid, gemeentes, provincie, waterschappen en  kennisinstituten samenwerken en verantwoordelijkheid nemen.

Het Rathenau Instituut beschreef onlangs in het rapport Kennis voor beleid in beeld op welke manier kennis op het beleidsterrein van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat samengebracht kan worden voor specifieke problemen.

Geoloog Gilles Erkens

Gilles Erkens werkt als geoloog bij Deltares, een onafhankelijk instituut voor toegepast onderzoek op het gebied van water en ondergrond, en bij de Universiteit Utrecht. Hij schetste de gevolgen en dilemma’s van voortschrijdende bodemdaling. We zijn in Nederland gewend geraakt aan aanpassing aan bodemdaling en stijging van de zeespiegel, maar moeten ook naar nieuwe, andere oplossingen gaan zoeken. We zijn als het waren ‘locked in’ in deze ‘adaptatiestand’, terwijl we eigenlijk aan mitigatie moeten werken. Met kennis en innovatieve oplossingen kunnen we hieruit komen, aldus Erkens.

Het Rathenau Instituut beschreef eerder in een essay dat innovatie een socio-technisch proces is waarbij er een continue wisselwerking is tussen technologische, sociale, economische, culturele en politieke aspecten. Dit heeft gevolgen voor het beleid van de ministeries, maar vraagt ook een andere houding van boeren, wetenschappers en de verschillende overheden.
 

Melkveehouder Sjaak Hoogendoorn

Melkveehouder Sjaak Hoogendoorn beschreef voorbeelden van innovatie op kleine schaal op zijn eigen melkveebedrijf: verbouwen van eiwitrijk kroos (voor veevoer) of lisdodde als grondstof voor eco-isolatiemateriaal. Hij vertelde ook over relatief eenvoudige, maar effectieve manieren om het grondwaterpeil op niveau te houden. Digitaal en hightech hoeft dus niet de oplossing te zijn voor een goedlopend, duurzaam bedrijf.