Eenrichtingsverkeer in wateronderzoek
Foto: Hollandse Hoogte
Duizenden burgers doen onderzoek naar de kwaliteit van het Nederlandse water. Ondanks hun plezier hierin, hebben ze amper inspraak. Dat blijkt uit het vandaag door het Rathenau Instituut gepubliceerde rapport ‘Open science op de oever – Publieke betrokkenheid bij onderzoek naar waterkwaliteit’. De bevindingen sluiten aan op eerdere rapporten naar de betrokkenheid van burgers bij onderwijsonderzoek en psychiatrisch onderzoek.
Op basis van interviews, literatuur en beleidsdocumenten beschreef het Rathenau Instituut hoe de publieke betrokkenheid rond onderzoek naar waterkwaliteit in zijn werk gaat. Tienduizenden Nederlandse vrijwilligers tellen kikkers, salamanders, hagedissen en vissen en bemonsteren het water.
Melanie Peters, directeur van het Rathenau Instituut: “We zien veel activiteit en veel enthousiasme. Tegelijkertijd kan de betrokkenheid van burgers serieuzer. Bovendien profiteren wetenschap en beleid nu wel, maar is het profijt voor de vrijwilligers en de samenleving minder tastbaar. Dat is dus in strijd met wat de Verenigde Naties ‘het recht op wetenschap’ noemt.”
Volgens het onderzoek wordt er niet echt goed geluisterd naar burgeronderzoekers. Onderzoeksagenda’s komen bijvoorbeeld tot stand in samenspraak tussen overheden, uitvoeringsorganisaties, bedrijven en onderzoeksinstellingen, maar voor inspraak van een breder publiek is weinig ruimte.
Wisselwerking wetenschap en samenleving
Het Rathenau Instituut onderzoekt de wisselwerking tussen wetenschap en samenleving. Het onderzoek naar publieke betrokkenheid bij wateronderzoek vormt deel drie in het drieluik over publieke betrokkenheid bij wetenschap. Het eerste deel ging over publieke betrokkenheid bij psychiatrisch onderzoek. Deel twee ging over publieke betrokkenheid bij onderwijsonderzoek.
Ook bij onderwijsonderzoek bleek het publiek, vooral bestaande uit leraren en schoolleiders, weinig inspraak te hebben. Ouders en leerlingen worden überhaupt niet betrokken. In de psychiatrie worden patiënten wel betrokken bij de agendering van onderzoek, maar daar heeft het geagendeerde onderzoek minder wetenschappelijk aanzien en minder maatschappelijke impact dan ongebonden onderzoek.
Met deze serie publicaties wil het Rathenau Instituut de rol van de maatschappij meer aandacht geven in de discussie rond open science, het toegankelijker maken van wetenschap voor iedereen. De inzichten uit de rapporten bieden handvatten voor wetenschappers, bestuurders en beleidsmakers die burgers meer bij het onderzoek willen betrekken.
